Als gevolg van de Covid-19 pandemie zijn veel Nederlanders hun aankopen aan de kassa contactloos gaan afrekenen met hun betaalpas of mobiele telefoon. Dit is zowel ten koste gegaan van het gebruik van contant geld als het traditionele pinnen, waarbij de pas in de betaalautomaat wordt gestoken. Na een uitzonderlijk forse daling van het aandeel contante betalingen tijdens de eerste lockdown betalen consumenten sinds de zomer weer vaker met cash, maar nog steeds veel minder dan voor de pandemie. Dit blijkt uit gezamenlijk onderzoeken van De Nederlandsche Bank en de Betaalvereniging, en uit onderzoek van de Europese Centrale Bank.
Sinds juni betalen Nederlandse consumenten rond de 20% van de aankopen aan de kassa contant (figuur 1). Dit is fors lager dan in januari en februari, toen zij 30% van hun aankopen contant betaalden, maar wel hoger dan vlak na de Covid-19 uitbraak in Nederland, toen in april nog maar 15% van de aankopen contant werd betaald.
In oktober betaalden consumenten 67% van hun aankopen aan de kassa contactloos, terwijl dit aan het begin van het jaar nog maar bij de helft van de aankopen het geval was. Deze stijging is niet alleen ten koste gegaan van het gebruik van contant. Ook het traditionele pinnen is de afgelopen maanden afgenomen. Aan het begin van 2020 pinden consumenten nog 21% van hun aankopen op deze wijze, maar in oktober nog maar bij 12% van hun aankopen.
Mensen met een brutogezinsinkomen tot 23.400 euro betalen hun aankopen na een zeer forse dip in april weer bijna net zo vaak contant als aan het begin van 2020. Zo rekenden zij in februari 41% van hun aankopen contant af, en in oktober 39%. Mogelijk hangt het gebruik van contant geld bij hen samen met de wens controle te houden over de uitgaven. Bij 65plussers is het effect van de pandemie op het gebruik van contant geld het sterkst. Waar zij in februari nog bijna de helft van hun aankopen contant afrekenden, was dit in oktober bij een kwart van hun aankopen het geval. Het aandeel contactloos pinnen is bij hen inmiddels meer dan verdubbeld van 27% in februari naar 58% in oktober.
37% van de Nederlanders die vanwege corona minder vaak contant betalen, geeft aan dat sommige winkeliers geen contant geld meer accepteren of het gebruik ervan ontmoedigen. Bijna even vaak geven zij aan zich te hebben laten leiden door het vermeende advies van de overheid (36%). Dit is opvallend aangezien de Nederlandse overheid vanaf het begin van de coronacrisis heeft aangegeven dat consumenten nog steeds contant kunnen betalen. Ook angst voor besmettingsgevaar via biljetten, munten of handcontact met de winkelier heeft een rol gespeeld om minder vaak contant te betalen (beiden 29%). Dit ondanks dat het RIVM heeft aangegeven dat de kans op besmetting via het aanraken van producten of oppervlakken, waaronder contant geld, erg klein is. Bijna 30% geeft daarnaast aan minder vaak contant geld te gebruiken, omdat elektronisch betalen makkelijker is gemaakt. Zij doelen hiermee waarschijnlijk op het verhogen van de limietbedragen voor contactloos betalen zonder pincode door de banken.
39% van de ondervraagde Nederlanders die sinds de coronacrisis minder vaak contant betalen, weet zeker dat ze vaker elektronisch zal blijven betalen en 43% acht dit waarschijnlijk. Onder hen zijn relatief veel ouderen. De door consumenten verwachte verschuiving in hun betaalgedrag is in lijn met door henzelf aangegeven veranderde voorkeuren voor betaalmiddelen. Gedurende 2020 gaven steeds meer Nederlanders aan een voorkeur te hebben voor contactloos betalen: in februari betaalde 45% van de Nederlanders alle kassa-aankopen het liefst contactloos, en een halfjaar na de corona-uitbraak was dit gestegen naar 54%. Vooral mensen die aanvankelijk een voorkeur hadden voor het traditionele pinnen zijn contactloos betalen meer gaan waarderen (afname 24% naar 19%), evenals degenen die al een voorkeur voor pinnen hadden, maar kleine bedragen liever contant betaalden (afname van 10% naar 7%). Aangezien meer dan de helft van alle kassabetalingen bedragen tot 15 euro betreft, draagt laatstgenoemde verschuiving in betaalvoorkeur bij aan het beklijven van de versnelde afname van contant geld. Het aandeel consumenten dat over het algemeen het liefst contant betaalt, is licht afgenomen van 21% naar 20%. Deze afname is beperkt in het licht van de sterke daling in het gebruik van contant geld. Dit komt doordat ook consumenten met een voorkeur voor contant vaker zijn gaan pinnen.
Ondanks het afgenomen gebruik van contant geld blijft het belangrijk dat de acceptatie van contant geld door winkeliers en voorzieningen om contant geld te kunnen opnemen of af te storten op een hoog niveau blijven. Hoewel bijna 8 op de 10 Nederlanders aankopen aan de kassa het liefste elektronisch betaalt, geeft bijna de helft aan het belangrijk te vinden om met contant geld te kunnen betalen.
Betalen aan de kassa in coronatijd
Meedoen is belangrijker dan winnen, dat is de olympische gedachte. Inge van Dijk zag bij de Olympische Spelen in Parijs dat meedoen in het betalingsverkeer niet voor iedereen was weggelegd. Ze schrijft erover in haar nieuwe Betaalblog.
Lees meer Vrijheid, gelijkheid en zusterschap
Dat een groot deel van ons leven in de digitale wereld plaatsvindt, is allang geen nieuws meer. We betalen online, shoppen online en boeken onze vakanties online.
Lees meer Embedded finance: achter gemak voor consument gaat complex financieel landschap schuil
Zomer. Eindelijk tijd om de hangmat uit te rollen en het beste van de DNB-site nog eens terug te lezen. Dit bericht is de eerste in een reeks waarin we een aantal artikelen die dit jaar zijn verschenen voor je op een rijtje hebben gezet, gegroepeerd naar thema. We starten met betalen en cash.
Lees meer Leestip: lees hier alles terug over betalen en cash
Binnenkort verandert er het een en ander in de bescherming van rekeninghouders door de Nederlandse Depositogarantie. De Nederlandse Depositogarantie zorgt ervoor dat je je geld terugkrijgt als er onverhoopt iets zou gebeuren met een bank in Nederland waar je een rekening hebt.
Lees meer Bescherming van rekeninghouders door de Nederlandse Depositogarantie wordt uitgebreid
