Opmars contactloos betalen in coronatijd

Nederlandse consumenten betalen minder contant dan aan het begin van 2020

Sinds juni betalen Nederlandse consumenten rond de 20% van de aankopen aan de kassa contant (figuur 1). Dit is fors lager dan in januari en februari, toen zij 30% van hun aankopen contant betaalden, maar wel hoger dan vlak na de Covid-19 uitbraak in Nederland, toen in april nog maar 15% van de aankopen contant werd betaald.

In oktober betaalden consumenten 67% van hun aankopen aan de kassa contactloos, terwijl dit aan het begin van het jaar nog maar bij de helft van de aankopen het geval was. Deze stijging is niet alleen ten koste gegaan van het gebruik van contant. Ook het traditionele pinnen is de afgelopen maanden afgenomen. Aan het begin van 2020 pinden consumenten nog 21% van hun aankopen op deze wijze, maar in oktober nog maar bij 12% van hun aankopen.

Effect Corona op betaalgedrag grootst bij ouderen en kleinst bij mensen met een laag inkomen

Mensen met een brutogezinsinkomen tot 23.400 euro betalen hun aankopen na een zeer forse dip in april weer bijna net zo vaak contant als aan het begin van 2020. Zo rekenden zij in februari 41% van hun aankopen contant af, en in oktober 39%. Mogelijk hangt het gebruik van contant geld bij hen samen met de wens controle te houden over de uitgaven. Bij 65plussers is het effect van de pandemie op het gebruik van contant geld het sterkst. Waar zij in februari nog bijna de helft van hun aankopen contant afrekenden, was dit in oktober bij een kwart van hun aankopen het geval. Het aandeel contactloos pinnen is bij hen inmiddels meer dan verdubbeld van 27% in februari naar 58% in oktober.

Verschillende redenen om (minder vaak) contant te betalen

37% van de Nederlanders die vanwege corona minder vaak contant betalen, geeft aan dat sommige winkeliers geen contant geld meer accepteren of het gebruik ervan ontmoedigen. Bijna even vaak geven zij aan zich te hebben laten leiden door het vermeende advies van de overheid (36%). Dit is opvallend aangezien de Nederlandse overheid vanaf het begin van de coronacrisis heeft aangegeven dat consumenten nog steeds contant kunnen betalen. Ook angst voor besmettingsgevaar via biljetten, munten of handcontact met de winkelier heeft een rol gespeeld om minder vaak contant te betalen (beiden 29%). Dit ondanks dat het RIVM heeft aangegeven dat de kans op besmetting via het aanraken van producten of oppervlakken, waaronder contant geld, erg klein is. Bijna 30% geeft daarnaast aan minder vaak contant geld te gebruiken, omdat elektronisch betalen makkelijker is gemaakt. Zij doelen hiermee waarschijnlijk op het verhogen van de limietbedragen voor contactloos betalen zonder pincode door de banken.

Nederlanders verwachten vaker elektronisch te blijven betalen

39% van de ondervraagde Nederlanders die sinds de coronacrisis minder vaak contant betalen, weet zeker dat ze vaker elektronisch zal blijven betalen en 43% acht dit waarschijnlijk. Onder hen zijn relatief veel ouderen. De door consumenten verwachte verschuiving in hun betaalgedrag is in lijn met door henzelf aangegeven veranderde voorkeuren voor betaalmiddelen. Gedurende 2020 gaven steeds meer Nederlanders aan een voorkeur te hebben voor contactloos betalen: in februari betaalde 45% van de Nederlanders alle kassa-aankopen het liefst contactloos, en een halfjaar na de corona-uitbraak was dit gestegen naar 54%. Vooral mensen die aanvankelijk een voorkeur hadden voor het traditionele pinnen zijn contactloos betalen meer gaan waarderen (afname 24% naar 19%), evenals degenen die al een voorkeur voor pinnen hadden, maar kleine bedragen liever contant betaalden (afname van 10% naar 7%). Aangezien meer dan de helft van alle kassabetalingen bedragen tot 15 euro betreft, draagt laatstgenoemde verschuiving in betaalvoorkeur bij aan het beklijven van de versnelde afname van contant geld. Het aandeel consumenten dat over het algemeen het liefst contant betaalt, is licht afgenomen van 21% naar 20%. Deze afname is beperkt in het licht van de sterke daling in het gebruik van contant geld. Dit komt doordat ook consumenten met een voorkeur voor contant vaker zijn gaan pinnen.

Ondanks het afgenomen gebruik van contant geld blijft het belangrijk dat de acceptatie van contant geld door winkeliers en voorzieningen om contant geld te kunnen opnemen of af te storten op een hoog niveau blijven. Hoewel bijna 8 op de 10 Nederlanders aankopen aan de kassa het liefste elektronisch betaalt, geeft bijna de helft aan het belangrijk te vinden om met contant geld te kunnen betalen.