© ANP
Ruim 90% van de Nederlanders vindt het belangrijk dat het mogelijk blijft om met contant geld te kunnen betalen. Daarbij wordt het bankbiljet van 20 euro qua uiterlijk het mooist gevonden, en zegt ruim twee derde van de ondervraagden nooit een biljet in handen te hebben gehad waaraan het qua echtheid twijfelde. Dat blijkt uit een onderzoek naar het gebruik en de beleving van contant geld.
Het onderzoek is in februari 2023 uitgevoerd onder ruim 1.000 Nederlanders, in opdracht van De Nederlandsche Bank. De meeste Nederlanders hebben bankbiljetten (79%) en munten (81%) op zak, naast elektronische betaalmiddelen zoals een pinpas. Munten bewaart men overigens ook vaak thuis: 36% geeft aan meer dan 50 munten thuis te hebben. Verder verwacht ruim twee op de drie Nederlanders (68%) over vijf jaar nog met contant geld te betalen. Jongeren hebben deze verwachting met 61% in iets mindere mate (zie Figuur 1).
Het aandeel van betalingen met contant geld, 20% in 2022, zal naar verwachting wel afnemen. Zo verwacht 28% van de Nederlanders over vijf jaar minder met contant geld te betalen en 31% zelfs helemaal niet meer. De belangrijkste redenen die zijn genoemd zijn dat het elektronisch betalen steeds gemakkelijker wordt (64%) en de verwachting dat winkeliers in toenemende mate zullen weigeren contant geld aan te nemen (15%). Verder betaalt 12% nu al (bijna) niet meer contant en spreekt een kleine groep (6%) zich uit over het lastig kunnen bereiken van geldautomaten.
Op de vraag of het voor Nederland belangrijk is dat het betalen met contant geld mogelijk blijft, is men het bijna unaniem eens. 91% zegt ‘ja’. Vooral de groep Nederlanders die ouder zijn dan 30 jaar vindt het voortbestaan van deze betaalmogelijkheid met gemiddeld 93% belangrijk. Ook laat 92% van de Nederlanders weten dat zij voor eigen gebruik vooral behoefte hebben aan de vier laagste biljetten van 5, 10, 20 en 50 euro (zie Tabel 1). Naar de hogere denominaties is de vraag veel beperkter. Dat blijkt ook uit de bevinding dat het afgelopen jaar maar 11% van de Nederlanders een 200 eurobiljet in handen heeft gehad, en slechts 5% een van 500 euro. Respondenten hebben hoge biljetten ontvangen als cadeau, via een geldopname bij een (buitenlandse) geldautomaat of omdat zij ermee betaald zijn.
De Nederlanders hebben een hoog vertrouwen in de echtheid van eurobankbiljetten, met een 7,8 als gemiddeld rapportcijfer. De afgelopen tien jaar nam het aandeel Nederlanders die een 8 of hoger gaven toe van 49% in 2013 naar 64% vandaag de dag. Of Nederlanders de eurobiljetten uit een geldautomaat of als wisselgeld ontvangen, het vertrouwen in de echtheid is hoog met gemiddelde rapportcijfers van respectievelijk 8,8 en 7,7. Dit hoge vertrouwen verklaart deels dat ruim driekwart van de Nederlanders (77%) aangeeft het afgelopen jaar geen biljet op echtheid te hebben gecontroleerd, en zelfs 55% aangeeft dit nog nooit te hebben gedaan. Ruim twee derde (68%) van de ondervraagden zegt nog nooit een verdacht biljet in handen te hebben gehad. Om echt van vals te kunnen onderscheiden zitten op eurobankbiljetten echtheidskenmerken. 90% van de Nederlanders kan hiervan op z’n minst één kenmerk noemen, waarvan het watermerk (69%) en hologram (38%) de bekendste zijn. Een kwart van de Nederlanders die wel eens een verdacht biljet in handen heeft gehad, zegt dit exemplaar niet aan te nemen (21%) of in te leveren bij de bank (13%), DNB (7%) of politie (9%). Wat men in deze situatie in ieder geval niet moet doen, is het verdachte biljet weer doorgeven aan een ander. Desondanks zegt een kleine groep (13%) dit toch te hebben gedaan.
De kwaliteit van de bankbiljetten krijgt over het algemeen een goede beoordeling (Figuur 2). Veruit de meeste Nederlanders vinden de biljetten van 20 euro (85%) en 50 euro (89%) redelijk tot heel erg netjes. Wel blijft de Nederlander kritisch op het biljet van 5 euro. Minder dan de helft (41%) vindt deze biljetten er redelijk tot heel erg netjes uitzien, en zelfs 18% meldt het biljet vies te vinden. De helft van de respondenten wijst dit biljet dan ook als het minst mooie biljet aan. Daarentegen wordt de 20 euro het meest gewaardeerd: 31% roept dit biljet uit als mooiste biljet van de serie, gevolgd door de 50 euro (17%).
Infographic - Kennis en waardering van eurobankbiljetten in Nederland (2023)
Kennis en waardering van eurobankbiljetten in Nederland
De Europese Centrale Bank (ECB) werkt aan een nieuwe serie euro-bankbiljetten met een helemaal nieuw ontwerp. Op die biljetten komen afbeeldingen waarvoor twee thema's zijn geselecteerd: ‘Europese cultuur’ en ‘vogels en rivieren’. Dat maakte de ECB op 31 januari 2025 bekend.
Lees meer ECB maakt selectie thema’s nieuwe eurobiljetten bekend
Digitale betalingen zijn in het eurogebied in opmars, maar contant geld is in 2024 nog steeds het meest gebruikte betaalmiddel aan de kassa. Meer dan de helft (52%) van alle betalingen werd in 2024 contant afgerekend.
Lees meer Cash nog steeds populair in Europa, maar gebruik neemt verder af
Je kan vijfguldenbiljetten met Vondel en 25-guldenbiljetten met Sweelinck (‘het geeltje’) nog tot 1 mei omwisselen voor euro’s bij De Nederlandsche Bank. De andere guldenbiljetten zijn tot 1 januari 2032 om te wisselen.
Lees meer Drie oude guldenbiljetten nog in te leveren tot mei
De volle decembermaand: Inge van Dijk kan niet wachten. Ze schrijft erover in haar nieuwe Betaalblog.
Lees meer Vol verwachting…
