Klaas Knot treedt in de voetsporen van Gerard Vissering

Daarmee bedoelde Vissering te zeggen: geen instelling die de economie kon ondersteunen, het monetaire beleid kon aansturen en die onafhankelijk van politici de internationale kapitaalmarkten kon bewandelen.

In 1931, drie jaar na het bezoek van Vissering aan Istanbul, was diezelfde ‘centrale bank’ dan toch een echte centrale bank geworden, mede dankzij zijn advies. In dat kader wijdt de Turkse centrale bank vanaf deze maand een tentoonstelling aan Vissering. Een die Knot kwam openen. Maar daarover later meer.

Gerard Vissering arriveerde in juni 1928 per boot in Istanbul, of ‘Constantinopel’ zoals de stad toen nog heette. Op de dag van zijn aankomst blies een ‘gure wind’ over de haven en Vissering beklaagde zich in zijn dagboek over een ‘onaangename golfslag’ op het water. De huidige DNB-president bleef zulke ontberingen bespaard, ingehaald door de technologische vernieuwing. Hij vloog vorige week woensdag naar Istanbul. Daar scheen de zon.

Op de luchthaven stond de Nederlandse consul-generaal Arjen Uijterlinde hem op te wachten. Gezamenlijk reden ze daarna naar het consulaat in de oude binnenstad (Beyoglu)  van Istanbul. Het verkeer zat mee, , dus was er onverwacht wat tijd over om nog even de benen te strekken voordat het officiële programma van start ging.

Het consulaat ligt aan de drukke winkelstraat Istiklal. Die is wat bezienswaardigheden betreft op zichzelf al een wandeling waard, maar de straat is ook een belangrijke verbindingsader tussen de Bosporus, het centrale Taksim-plein en de oude binnenstad. Niet ver van Istiklal ligt het Pera Palace Hotel, het Krasnapolsky van Istanbul. Hoewel Knot en zijn collega's daar niet zouden overnachten, brachten ze het hotel wel een bezoekje.

Daar hadden ze een goede reden voor. In dit 132-jaar oude complex sliepen door de decennia heen illustere figuren als Agatha Christie, Ernest Hemingway en de Britse koningin Elizabeth II, maar ook: Gerard Vissering in  het voorjaar van 1928. Nadat ze daar een kopje Turkse hadden gedronken  keerde het gezelschap met de ondergrondse kabelbaan terug naar het consulaat. Daar wachtte hen een diner met academici en economen. 

Knots enige volledige dag in Turkije, was tot de laatste minuut volgepland met afspraken. De eerste was met een journalist van het Turks-Amerikaanse zakenmedium CNBC-e. Met haar sprak Knot over de reden van zijn bezoek, maar ook over de rol van centrale banken in het bestrijden van inflatie en over de staat van de Turkse economie.

Even later behandelde de DNB-president die onderwerpen nog eens, maar nu in een toespraak op de Koç Universiteit. Zijn publiek bestond uit een zaal van ongeveer honderd academici, studenten en economen. In die speech sprak hij onder meer over de Turkse centrale bank en de manier waarop die er de jongste maanden in is geslaagd om de inflatie in het land naar beneden krijgen.

Nadien kon dat publiek hem vragen stellen over zaken als de digitale euro, de voordelen van een Europese muntunie en de toekomst van de Europese economie. Tijd om op adem te komen was er niet, want diezelfde middag stond in Ankara de Nederlandse ambassadeur Joep Wijnands op Knot en de DNB-delegatie, bestaande uit Corina Ruhe en Ufuk Ozay te wachten.

Ankara ligt op ongeveer een uur vliegen van Istanbul en is de politieke hoofdstad van Turkije. Het is de stad waar de regering en het hoofdkantoor van de centrale bank van Turkije zetelen. Het viel de DNB’ers op dat Ankara vol hangt met beeltenissen en banieren van Atatürk, de man die de Turkse republiek zoals we die vandaag kennen oprichtte. Op de banieren, maar overigens ook op munten en bankbiljetten, staat het gezicht van een man met een stoere, daadkrachtige gelaatsuitdrukking.

Knots voorganger Vissering, had een andere indruk. In 1928 ontmoetten de twee elkaar. Hoewel hij onder de indruk was van Atatürks werkethos, vond hij de staatsman er ook ‘vermoeid’ en ‘oud voor zijn leeftijd’ (48) uitzien. Daarbij maakte hij wel de aantekening dat dit ook kan hebben gelegen aan het feit dat de staatsman ‘dikwijls des nachts ... tot 4 à 6 uur’ bleef werken.

Bijvoorbeeld aan de oprichting van een centrale bank, die er in 1931 zou staan. Het was een politiek onafhankelijk orgaan geworden dat zelf geld kon drukken, rentes kon bepalen en staatsobligaties kon uitgeven zonder dat het daarvoor afhankelijk was van de Turkse regering. Precies zoals Vissering had geadviseerd aan Atatürk, wilde het jonge land een kans krijgen om een economische krachtpatser  te worden.

Als teken van dank, eert de Turkse centrale bank in Ankara Vissering postuum met een tentoonstelling over zijn bezoek en het werk dat hij heeft verzet. Een samenwerking tussen De Nederlandsche Bank, de Turkse centrale bank en de Nederlandse ambassade in Ankara. Knot mocht die tentoonstelling komen openen  in het bijzijn van zijn Turkse ambtsgenoot Fatih Karahan, die met zijn 42 jaar een van de jongste centraal bankiers is die Turkije ooit gekend heeft.

Het bezoek van Vissering aan Istanbul duurde bijna twee weken. Knot vertrok na twee dagen weer, maar niet voordat hij nog met zijn Turkse ambtsgenoot Karahan en afgevaardigden van de centrale bank in Ankara de uitdagingen doorsprak waarmee die en de Europese Centrale Bank zich gesteld zien. Een beetje zoals Vissering dat deed 96 jaar geleden. Wie meer te weten wil komen over zijn missie Vissering in Turkije, heeft nog even de tijd. De tentoonstelling is nog tot het hele jaar te bezichtigen in het hoofdkantoor van de centrale bank van Turkije in Ankara.