De hoge – en inmiddels weer afgenomen – inflatie heeft een sterke invloed gehad op de recente loongroei. Over het algemeen werkt de stijging van de lonen echter niet volledig door naar de prijzen, wat aangeeft dat de kans op het ontstaan van een loon-prijsspiraal klein is. Dat blijkt uit een nieuwe Analyse van DNB over de drijvende krachten achter prijs- en loongroei in Nederland.
© ANP
De Nederlandse inflatie daalt gestaag richting de 2%, het streefpercentage van de ECB. Dit komt na een periode van uitzonderlijk hoge inflatie, met bijna 12% in 2022. Vooral hogere energie- en voedselprijzen dreven de inflatie onmiddellijk op, omdat ze een groot deel uitmaken van het bestedingspakket van consumenten.
De oplopende inflatie was nadelig voor de koopkracht van huishoudens, omdat de loongroei in het begin sterk achterbleef bij de prijsstijgingen. In 2023 werden echter in steeds meer cao’s hogere loonstijgingen afgesproken, in reactie op de hogere inflatie. Een historische verkrapping van de arbeidsmarkt na de pandemie leidde tevens tot hogere lonen. De hogere loonstijgingen gaven op hun beurt een extra impuls aan de inflatie. Deze op zichzelf gebruikelijke wisselwerking tussen prijzen en lonen gaf in 2022 aanleiding voor een DNB Analyse over het risico op een loon-prijsspiraal.
We hebben nogmaals gekeken naar de drijvende krachten achter de dynamiek van prijzen en lonen in Nederland, zie deze DNB Analyse van maart 2024. Onze resultaten bevestigen dat er een duidelijke wisselwerking is tussen prijs- en loongroei. Dat er aandacht is voor een mogelijke loon-prijsspiraal, zeker als er sprake is van snel oplopende inflatie, is dan ook terecht. Het blijkt dat de doorwerking van inflatie naar loongroei sterk is en dat dit vooral verloopt via de invloed van korte-termijn inflatieverwachtingen op de loongroei. Andersom is er echter geen vergelijkbaar sterke doorwerking van de loongroei naar de inflatie. Dit laatste kan worden verklaard doordat arbeidskosten niet de enige kosten zijn voor bedrijven, en daarom ook niet de enige factor zijn die de prijzen van bedrijven bepalen. Daarnaast zouden bedrijven een deel van de hogere arbeidskosten in hun winstmarges kunnen opvangen. De resultaten van onze analyse geven aan dat de kans op het ontstaan van een loon-prijsspiraal klein is. Bovendien liggen de lange-termijn inflatieverwachtingen stabiel op ongeveer 2%, en worden deze niet beïnvloed door veranderingen in de feitelijke inflatie.
Ondanks deze resultaten is het belangrijk om de loonontwikkeling te blijven volgen. In veel nieuwe cao’s wordt nog steeds rekening gehouden met eerdere stijgingen van de inflatie. Dat wil zeggen dat de doorwerking van de inflatiepiek naar de loongroei nog niet is voltooid.
Als werkgevers te scheutig zijn met stevige loonsverhogingen, moeten ze die hogere lonen weer doorberekenen in de prijzen van hun producten en diensten. Waarna werkenden nog hogere lonen vragen om hun koopkracht te behouden, wat de prijzen weer verder kan doen toenemen. Dit fenomeen heet ‘loon-prijsspiraal’.
Meer hierover lees je in Wie doet wat bij hoge inflatie?
Op 7 november was Klaas Knot te gast bij Room for Discussion, het interviewprogramma van studenten van de Universiteit van Amsterdam. Over de uitdagingen op het gebied van monetair beleid, economische groei, financiële stabiliteit en inflatiebestrijding.
Lees meer Klaas Knot te gast bij Room for Discussion (studenten UvA)
De komende decennia zal door de vergrijzing de groei van het aantal werkenden stil komen te vallen. Dit roept een belangrijke vraag op: hoe houden we onze welvaart op peil? Wij zien een belangrijke rol voor slimmer werken en daarmee een hogere productiviteit. Dat leggen we hier uit.
Lees meer Met slimmer werken personeelstekorten te lijf
Lonen, inflatie en de overheidsfinanciën waren de onderwerpen die Klaas Knot besprak bij Nieuwsuur op 24 september.
Lees meer Terugkijken: Klaas Knot bij Nieuwsuur
“De geloofwaardigheid van het monetaire beleid ontstaat niet vanzelf. Die moet verdiend worden. Steeds weer opnieuw.” aldus Klaas Knot in zijn toespraak op Koç University in Istanboel. Daar sprak hij over de noodzaak van onafhankelijke centrale banken om de uitdagingen van onze tijd aan te kunnen.
Lees meer De missie van Gerard Vissering: waarom we onafhankelijke centrale banken nodig hebben
