Nederlandse pensioenfondsen beleggen steeds meer vermogen in buitenlandse beleggingsinstellingen. Terwijl de participaties in Nederlandse beleggingsinstellingen al langere tijd dalen, komt een toenemend deel bij buitenlandse, met name Europese beleggingsinstellingen terecht. Dit blijkt uit een nieuwe doorsnede van de cijfers over pensioenfondsen en beleggingsinstellingen van DNB.
© iStock
Pensioenfondsen beleggen een deel van hun vermogen in zowel Nederlandse als buitenlandse beleggingsinstellingen. Sinds 2021 hevelen pensioenfondsen steeds meer van de participaties in Nederlandse beleggingsinstellingen over naar hun eigen balans (in de vorm van zogenoemde mandaatbeleggingen). Op de balans van pensioenfondsen komt dit vooral tot uiting in de toename van het deel van het vermogen dat zij in aandelen hebben belegd. Het aandeel van participaties in Nederlandse beleggingsinstellingen daalde daardoor van 37% van het totale vermogen begin 2021 naar 26% aan het eind van het tweede kwartaal van 2023. In de eerste helft van 2023 is dit proces vertraagd. Waar over 2022 nog € 179 miljard aan Nederlandse beleggingsinstellingen werd onttrokken, ging het in de eerste helft van 2023 nog slechts om € 16 miljard.
De data over pensioenfondsen kunnen gecombineerd worden met data over Nederlandse beleggingsinstellingen. Daardoor is voor een groot deel te achterhalen in welke financiële instrumenten Nederlandse beleggingsinstellingen de participaties van pensioenfondsen beleggen. Behalve in instrumenten zoals aandelen en schuldpapier, beleggen zij deze voor een deel ook in participaties in beleggingsinstellingen in het buitenland wat daarmee indirecte participaties van pensioenfondsen zijn.
Bij De Nederlandsche Bank stellen we onafhankelijk statistieken op over de Nederlandse financiële sector en economie. Dit artikel is gebaseerd op die cijfers. Meer informatie over onze statistieken en alle dashboards vind je op de Statistiek homepage.
Het gezamenlijke aandeel directe en indirecte participaties in buitenlandse beleggingsinstellingen door pensioenfondsen is tussen begin 2020 en het eind van het tweede kwartaal van 2023 toegenomen van 11% naar 15%. Deze toename is opvallend gezien de afname van het aandeel participaties in Nederlandse beleggingsinstellingen. Een deel van de verklaring zijn de prijsontwikkelingen in de periode van medio 2020 tot medio 2023: de koersen van buitenlandse beleggingsinstellingen stegen harder dan van andere beleggingen. De participaties in buitenlandse beleggingsinstellingen namen hierdoor per saldo met €52 miljard toe. Voor een ander deel volgde deze toename uit transacties: pensioenfondsen kochten in diezelfde periode per saldo €11 miljard aan participaties in buitenlandse beleggingsinstellingen.
Het pensioenvermogen dat gemoeid is met directe en indirecte participaties in Europese beleggingsinstellingen buiten Nederland is nog relatief klein in omvang. Vergeleken met de indirecte participaties in beleggingsinstellingen buiten Europa en directe participaties in Nederlandse beleggingsinstellingen nemen deze verhoudingsgewijs echter het hardst toe.
De omvang van de indirecte participaties in niet-Nederlandse Europese beleggingsinstellingen was in het tweede kwartaal van 2023 69% hoger dan begin 2020. Deze toename komt in belangrijke mate doordat pensioenfondsen tussen medio 2020 en het tweede kwartaal van 2023 per saldo indirect, via Nederlandse beleggingsinstellingen €9,5 miljard aan participaties in Europese beleggingsinstellingen kochten. Tegelijkertijd zorgden prijsmutaties voor een toename van de betreffende participaties met €7,5 miljard.
De omvang van zowel de directe als de indirecte participaties van pensioenfondsen in buitenlandse beleggingsinstellingen is tussen begin 2020 en het tweede kwartaal van 2023 met meer dan 20% gegroeid. Dit is opvallend te noemen vergeleken met de omvang van het totale vermogen van pensioenfondsen die aan het eind van die periode 3% hoger lag dan aan het begin ervan.
Uit het voorgaande blijkt een groot deel van het vermogen waarmee pensioenfondsen participeren in Nederlandse beleggingsinstellingen, indirect een participatie in een beleggingsinstelling buiten Nederland te zijn. Begin 2020 schoof 14% van de participaties in Nederlandse beleggingsinstellingen door naar buitenlandse beleggingsinstellingen. Aan het eind van het tweede kwartaal van 2023 is dit aandeel opgelopen tot ruim een kwart van de participaties van pensioenfondsen in Nederlandse beleggingsinstellingen.
Op 21 september heeft DNB tabel 8.4 vervangen die een doorkijk gaf in waar de participaties van pensioenfondsen in Nederlandse beleggingsinstellingen terechtkomen. In de nieuwe tabel 8.1.4 is de balans van pensioenfondsen weergegeven met daarin de genoemde doorkijk verwerkt. Tegelijkertijd zijn een grafiek van Tabel 8.1 Balans van pensioenfondsen met de balans van pensioenfondsen zonder doorkijk en een grafiek van de tabel met doorkijk toegevoegd aan het Dashboard pensioenfondsen.
Het inkomen uit buitenlandse directe investeringen in Nederland dat doorstroomt naar landen met een laag belastingtarief ligt sinds 2020 structureel lager dan voorheen, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. De inkomensstromen met andere landen bleven in dezelfde periode stabieler.
Lees meer Doorstroom naar belastingparadijzen structureel gedaald
Nederlandse hypotheekfondsen ontvingen over de eerste drie kwartalen van 2024 € 2 miljard aan nieuwe inleg van institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars, blijkt uit cijfers van DNB.
Lees meer Interesse beleggers in Nederlandse hypotheekfondsen neemt verder af
De beleggingen van huishoudens stegen in het derde kwartaal van 2024 naar een recordhoogte van € 190,4 miljard, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. Dit is zo'n 2% meer dan vorig kwartaal. Toen was er ook al sprake van een record.
Lees meer Beleggingen huishoudens naar nieuwe recordhoogte in derde kwartaal 2024
De toegenomen internationale spanningen kunnen een impact hebben op financiële instellingen. Dat zegt De Nederlandsche Bank vandaag bij de presentatie van haar toezichtvisie voor 2025-2028 en een studie naar de effecten van geopolitieke risico’s op financiële instellingen.
Lees meer Groeiende geopolitieke risico’s hebben impact op de financiële sector
