De omvang van financiering via fintechplatforms van andere partijen dan banken is in twee jaar tijd bijna verdubbeld, blijkt uit nieuw wereldwijd onderzoek van DNB en de Financial Stability Board (FSB). Eind 2023 bedroeg deze vorm van kredietverlening in Nederland € 2,3 miljard.
© iStock
Er werd voor het eerst in FSB-verband onderzoek gedaan naar financiering door of via deze elektronische platforms. Het gaat dan grotendeels om leningen aan het mkb en voor vastgoed, maar voor een deel ook om consumentenkredieten. Het in kaart brengen van deze relatief nieuwe vormen van financiering is nodig om eventuele verschuivingen in kredietverlening naar minder traditionele partijen als gevolg van digitale innovatie te monitoren.
Bij De Nederlandsche Bank stellen we onafhankelijk statistieken op over de Nederlandse financiële sector en economie. Dit artikel is gebaseerd op die cijfers. Meer informatie over onze statistieken en alle dashboards vind je op de Statistiek homepage.
Driekwart van de fintechleningen die aan Nederlandse bedrijven en huishoudens is verstrekt (€ 1,7 miljard), is verleend via platforms die alleen bemiddelen, zogeheten marktplaatsplatforms (crowdfunding). Zij brengen vraag en aanbod bij elkaar, waarbij het specifiek gaat om leningen en bijvoorbeeld niet om donaties, wat bij crowdfunding ook wel voorkomt.
De overige kredieten (€ 0,6 miljard) zijn verleend door platforms die de leningen vanuit hun balans hebben verstrekt en daarover dus zelf risico lopen. Dit zijn de zogenoemde balansplatforms, die zelf zonder tussenkomst van een andere partij kredieten verstrekken.
Terwijl de non-bancaire fintechkredieten de afgelopen twee jaar sterk zijn gegroeid, zijn de leningen die banken hebben verstrekt aan niet-financiële bedrijven en huishoudens (exclusief woninghypotheken) in dezelfde periode met 2% afgenomen. Het uitstaande bedrag van € 2,3 miljard is echter nog altijd maar een klein deel (0,7%) van de bancaire leningen.
Internationaal gezien vormen de Nederlandse non-bancaire fintechkredieten ongeveer 3% van de in kaart gebrachte wereldwijde fintechleningen. Een belangrijke kanttekening daarbij is dat vooralsnog van slechts tien landen hierover cijfers bekend zijn, waaronder Brazilië, Spanje en Australië. Andere landen verzamelen deze informatie nog niet.
Ook voor Nederland zelf zijn de cijfers nog niet volledig, met name omdat zogeheten ‘buy now, pay later’-platforms nog niet zijn inbegrepen. Dit zijn platforms die het mogelijk maken om een product achteraf of gespreid te betalen. Meer volledige cijfers komen volgend jaar beschikbaar.
Een deel van deze fintechleningen valt onder de niet-bancaire financiering in Nederland, die jaarlijks door DNB en de FSB in kaart wordt gebracht (zie box). Specifiek gaat het dan om financiële instellingen die financiering verstrekken op een manier die sterk lijkt op die van de bank, terwijl ze dat formeel niet zijn.
In totaal ging het in 2023 in Nederland om een bedrag van € 411 miljard, een stijging van 8,5% ten opzichte van de niet-bancaire financiering het jaar daarvoor. Daarmee werd deze markt relatief groter in vergelijking met het Nederlandse bankwezen (€ 2.756 miljard). Was de niet-bancaire financiering in 2022 nog gelijk aan 13,2%, in 2023 is dit gestegen naar 14,9%.
De stijging in 2023 werd voor bijna twee derde veroorzaakt door een groei van de beleggingen bij diverse typen van zogeheten ‘open ended’ beleggingsfondsen (€ +21 miljard tot € 299 miljard). Dat zijn beleggingsfondsen waar investeerders in beginsel makkelijk kunnen uitstappen. Bij andere categorieën van niet-bancaire financiering was sprake van een kleinere toename.
Niet-bancaire financiering in brede zin betreft alle financiering door niet-bancaire financiële instellingen, zoals pensioenfondsen, verzekeraars, beleggingsfondsen en andere financiële instellingen.
In dit bericht omvat niet bancaire financiering alleen instellingen die activiteiten ontplooien met bankachtige risico’s door liquiditeits- en looptijdtransformatie en hefboomgebruik (relatief veel vreemd vermogen), maar buiten het prudentieel geconsolideerde bankentoezicht vallen. Pensioenfondsen en verzekeraars behoren daar bijvoorbeeld niet toe, maar niet-bancaire financiële instellingen die fintechkredieten op hun balans hebben wel. Voorheen werd die niet-bancaire financiering ook wel met schaduwbankieren aangeduid. In 2023 vormde zij 5,2% van de totale omvang van niet-bancaire financiële instellingen.
Financieringen door deze partijen vormen een alternatieve bron voor de economie en kunnen zo de schokbestendigheid ervan vergroten. Belangrijk is echter om scherp te letten op de opbouw van mogelijk nieuwe financiële stabiliteitsrisico’s, zoals kwetsbaarheden door beleggingen in kredietmarkten. Daarom wordt deze zogeheten niet-bancaire financiële intermediatie (NBFI) jaarlijks in kaart gebracht via een studie van de Financial Stability Board (FSB).
Meer informatie
Geopolitieke schokken hebben een flinke impact op de solvabiliteit van Nederlandse en Europese verzekeraars. Dit blijkt uit een stresstest die de Europese toezichthouder voor verzekeraars en pensioenfondsen (EIOPA) op 17 december heeft gepubliceerd.
Lees meer Geopolitieke schokken hebben flinke impact op solvabiliteit Nederlandse en Europese verzekeraars
Het inkomen uit buitenlandse directe investeringen in Nederland dat doorstroomt naar landen met een laag belastingtarief ligt sinds 2020 structureel lager dan voorheen, blijkt uit nieuwe cijfers van DNB. De inkomensstromen met andere landen bleven in dezelfde periode stabieler.
Lees meer Doorstroom naar belastingparadijzen structureel gedaald
Nederlandse hypotheekfondsen ontvingen over de eerste drie kwartalen van 2024 € 2 miljard aan nieuwe inleg van institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars, blijkt uit cijfers van DNB.
Lees meer Interesse beleggers in Nederlandse hypotheekfondsen neemt verder af
De toegenomen internationale spanningen kunnen een impact hebben op financiële instellingen. Dat zegt De Nederlandsche Bank vandaag bij de presentatie van haar toezichtvisie voor 2025-2028 en een studie naar de effecten van geopolitieke risico’s op financiële instellingen.
Lees meer Groeiende geopolitieke risico’s hebben impact op de financiële sector
