Pensioenfondsen boekten dankzij de wereldwijd sterk gestegen beurzen over eerste kwartaal van 2024 forse koerswinsten van bijna € 36 miljard op hun beleggingen in aandelen en participaties, zo blijkt uit macro-economische cijfers van DNB. Het belegd vermogen steeg hierdoor met 2% naar € 1.687 miljard, ondanks verliezen op beleggingen in obligaties en derivaten.
© iStock
Beurzen wereldwijd noteerden sterke koersstijgingen over het eerste kwartaal van 2024. De MSCI-World index steeg in deze periode bijvoorbeeld omgerekend in euro’s met 11%. De koerswinst van pensioenfondsen op hun beleggingen in aandelen bedroeg in het eerste kwartaal € 26 miljard. Participaties in beleggingsfondsen werden tegelijkertijd € 10 miljard meer waard, zie figuur 1. Dit laatste betreft het saldo over diverse typen beleggingsfondsen, waaronder aandelenfondsen - die in waarde stegen - maar ook obligatiefondsen, waarvan de koersen daalden.
Bij De Nederlandsche Bank stellen we onafhankelijk statistieken op over de Nederlandse financiële sector en economie. Dit artikel is gebaseerd op die cijfers. Meer informatie over onze statistieken en alle dashboards vind je op de Statistiek homepage.
Tegenover de winsten op aandelen en participaties stonden verliezen op beleggingen in schuldpapier (€ 9,4 miljard) en op rentederivaten (€ 2,0 miljard), zie figuur 1. Deze koersdalingen komen voort uit de gestegen rente (over een looptijd tot 10 jaar). Met deze instrumenten beogen pensioenfondsen een deel van het renterisico af te dekken dat zij lopen over hun langlopende verplichtingen aan deelnemers. De actuele waarde van deze verplichtingen is sterk afhankelijk van de nominale rentetermijnstructuur (Box). Wanneer de rente stijgt daalt de actuele waarde van de verplichtingen en omgekeerd.
De posities in schuldpapier en derivaten daalden in waarde terwijl het prijseffect op de pensioenverplichtingen over het eerste kwartaal van 2024 positief was (zij het marginaal: € 0,9 miljard). Met andere woorden, er werden verliezen geleden op de afdekking van het renterisico over de verplichtingen daar waar de verplichtingen zelf vrijwel onveranderd bleven. Dit tegen-intuïtieve verschil wordt veroorzaakt door het ‘draaien’ van de rentetermijnstructuur in het vierde kwartaal van 2024. Over looptijden tot 10 jaar steeg de rente, terwijl deze over langere looptijden juist licht daalde (Figuur 2).
Door dan de curve daalde de - voor het kortere deel van de rentetermijnstructuur gevoelige - waarde van de renteafdekking in de vorm van beleggingen in obligaties en derivatencontracten, terwijl de - voor het langere deel gevoelige – waarde van de verplichtingen juist steeg (zij het marginaal). Idealiter zou de looptijd (duration) van het instrumentarium waarmee het renterisico wordt afgedekt vergelijkbaar zijn met dat van de verplichtingen. Echter, hiervoor ontbreekt het in de markt voor voldoende financiële instrumenten, waardoor pensioenfondsen genoegen moeten nemen met een niet perfecte afdekking.
De nominale rentetermijnstructuur wordt door pensioenfondsen en verzekeraars gebruikt om verplichtingen en bezittingen te waarderen. Voor het bepalen van de huidige waarde (present value) van toekomstige kasstromen (cashflows) van verplichtingen of bezittingen is een discontovoet benodigd. De rentetermijnstructuur vormt de basis om deze discontovoet te bepalen. Zowel de Europese Centrale Bank (ECB) als De Nederlandsche Bank (DNB) publiceren deze maandelijks een rentecurve, die voor elk jaar vanaf nu tot over maximaal 70 jaar aangeeft met welk percentage de verplichting in het betreffende jaar mag worden verdisconteerd. € 1000 vandaag is immers niet hetzelfde waard als € 1000 over 40 jaar. Bij deze rentestructuur geldt hoe hoger het niveau waartegen mag worden verdisconteerd, hoe lager de huidige waarde en omgekeerd.
Meer informatie
Nederlandse huishoudens kunnen na pensionering ongeveer 60% van het eerdere inkomen vervangen met AOW en aanvullende pensioenen. Als ook spaargeld wordt meegenomen gaat het om 63%. Soms kiezen mensen er bewust voor om het totale vermogen inclusief overwaarde in de eigen woning ook aan te wenden...
Lees meer Een blik op het inkomen na pensionering
De Nederlandse doorstroomsector krimpt sneller dan eerder werd aangenomen. Dat is een van de bevindingen uit een vijfjaarlijkse herziening van de cijfers over de betalingsbalans, waarvan DNB vandaag de resultaten publiceert.
Lees meer Nederlandse doorstroomsector krimpt sterker dan geraamd
‘De groei van de Nederlandse economie trekt het komende jaar naar verwachting weer aan, wat vertrouwen geeft in een zogenoemde ‘zachte landing’ van onze economie.’ Dat zei Klaas Knot vandaag tijdens het jaarlijkse openbaar gesprek in de Tweede Kamer.
Lees meer Inleiding Klaas Knot bij Kamergesprek over risico's voor het financiële stelsel
De hogere hypotheekrente van de afgelopen twee jaar zorgde even voor een daling van de huizenprijzen. Maar inmiddels stijgen de prijzen weer. Hoe is dat te verklaren?
Lees meer Verklaringen voor het snelle herstel van huizenprijzen
