Resultaten MOB-vergadering 14 november 2024

In het MOB van 14 november is, onder andere, gesproken over:

• de voortgang van het verbeteren van de toegankelijkheid van betaaldiensten,
• het belang van een weerbaar betalingsverkeer,
• het nakomen van de afspraken uit het Convenant Contant Geld, en
• de zorgen over de opkomst van uitgesteld betalen zoals ‘buy-now-pay-later’ in de winkelstraat.

Nog werk aan de winkel voor toegankelijke betaaldiensten

Het voor iedereen – dus zowel voor consumenten, met name die in kwetsbare posities, als voor zakelijke partijen – toegankelijk houden van het betalingsverkeer, is een speerpunt van het MOB.

Toegankelijk betalingsverkeer voor consumenten

Naar aanleiding van een eerdere oproep van het MOB voeren de banken in het programma ‘Toegankelijk Bankieren’ gezamenlijk verschillende activiteiten uit om hun bank- en betaaldiensten beter toegankelijk te maken voor mensen in kwetsbare posities. Waar mogelijk doen de banken dat samen met maatschappelijke organisaties. Ook individueel spannen de banken zich op verschillende manieren in om ervoor te zorgen dat hun minder digitaal vaardige klanten zo zelfstandig mogelijk hun dagelijkse bank- en betaalzaken kunnen regelen.

Uit een in het MOB besproken analyse blijkt dat de algemene tevredenheid van de gemiddelde consument over de diensten van zijn bank dit jaar met een 7,8 vergelijkbaar is met de vorige meting uit 2021. De tevredenheid en zelfstandigheid van consumenten in kwetsbare posities laat echter (nog) geen verbetering zien. Ondanks dat er al veel goeds gebeurt is er nog het nodige werk aan de winkel om de in 2023 afgesproken ambitieniveaus voor de toegankelijkheid in mei 2026 te kunnen halen. Het MOB stelt de bereidwillig- en actiegerichtheid van de banken op prijs en dringt er bij hen op aan om zowel individueel als gezamenlijk hun acties op te schalen om de toegankelijkheid te verbeteren. De gezamenlijke banken in het MOB geven aan deze handschoen graag verder op te pakken.

Toegankelijk betalingsverkeer voor ondernemers

Uit analyse blijkt dat de algemene waardering van ondernemers over de betaaldiensten van hun huisbank dit jaar substantieel gestegen is naar een 7,5 (in 2023: 5,9). Zaken waar ondernemers het vaakst nog niet tevreden over zijn, zijn de hoogte van de tarieven en de bereikbaarheid van geldautomaten. Zes procent van de ondervraagde ondernemers geeft aan problemen te ervaren in het kunnen afnemen van betaaldiensten als gevolg ‘de-risking’ bij banken en andere betaaldienstaanbieders. Denk bijvoorbeeld aan het kunnen openen of behouden van een betaalrekening. Ondanks de inspanningen van de betrokken partijen in het MOB en de geboekte voortgang, constateert het MOB dat er een weg te gaan is.

Via de NVB hebben de gezamenlijke banken, in overleg met de andere betrokken partijen in het MOB en DNB, verschillende standaarden opgesteld die de banken kunnen helpen met een meer gericht en risicogebaseerd klantonderzoek in het kader van het door de banken vervullen van hun poortwachtersfunctie op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Het MOB ziet echter ook dat banken de standaarden nog niet altijd in de omgang met hun zakelijke klanten toepassen, en dringt er bij de banken op aan om daar vaart mee te maken.

Aanvulling: op 6 december is het rapport van het MOB gepubliceerd. U kunt het hier lezen.

Weerbaar betalingsverkeer in een onzekere wereld

Het MOB ziet dat de wereld om ons heen guurder is geworden door toegenomen geopolitieke spanningen en cyberdreigingen. Het kan de weerbaarheid van het betalingsverkeer – een kritieke infrastructuur – ook in ons land op de proef stellen. Denk bijvoorbeeld aan een cyberaanval die ons digitale betalingsverkeer, zowel in winkels als online, langere tijd platlegt. Een weerbaar betalingsverkeer vraagt van de individuele partijen in het MOB, zoals de banken en andere betaaldienstverleners, ondernemers, consumenten, almede hun eigen samenwerkingsverbanden, om alertheid, voorbereiding en wendbaarheid. Dat geldt ook voor het MOB zelf als maatschappelijk forum. Het MOB verkent daarom welke voorzorgsmaatregelen zij op korte termijn kan nemen.

Steeds meer afspraken uit het Convenant Contant Geld nageleefd

Het MOB heeft besproken in hoeverre de betrokken partijen de afspraken uit het Convenant Contant Geld naleven. In het derde kwartaal van dit jaar werd voldaan aan vrijwel alle Convenantnormen voor de aantallen, spreiding en beschikbaarheid van Geldmaat-automaten. Ook laat de beschikbaarheid van die automaten een stijgende lijn zien, al worden nog niet al die normen gehaald. Zolang de Convenantafspraken nog niet overbodig zijn geworden door de aankomende Wet chartaal betalingsverkeer en het bijbehorende besluit waarin de wettelijke regels nader zijn uitgewerkt, wordt de naleving van de Convenantafspraken in het MOB besproken.

Zorgen over de uitrol van uitgesteld betalen in de winkelstraat

Het MOB maakt zich zorgen over de opkomst van 'buy now, pay later' (BNPL) in fysieke winkels. Met deze betaaloptie, die behalve online tegenwoordig ook op betaalautomaten in winkels kan worden aangeboden, kunnen consumenten hun betaling uitstellen tot 14 of 30 dagen na de levering of in drie termijnen betalen. Het MOB wijst erop dat financieel kwetsbare mensen – waaronder ook jongeren voor wie het gebruik van BNPL eigenlijk niet eens is toegestaan – eerder in de problemen kunnen komen door dergelijke uitgestelde betalingen. Uitgesteld betalen kan immers bijdragen aan schuldgewenning en schuldenstapeling. Het MOB vindt de trend waarin het op afbetaling kopen van alledaagse zaken genormaliseerd wordt zorgelijk.

In bovenstaand kader vindt het MOB ook dat betaaldienstverleners helder naar hun zakelijke klanten (winkeliers) moeten zijn dat laatstgenoemden niet verplicht zijn om ook in de EU/EER uitgegeven creditcards als betaalmiddel te accepteren wanneer zij ook debitcards van dezelfde internationale kaartschema’s (Mastercard en Visa) accepteren. Dankzij Europese wetgeving (de interchange fee-verordening) kan de “Honor All Cards Rule” (“erken alle kaarten-regel”) van de kaartschema’s dat namelijk niet afdwingen.