Hierin aandacht voor de: invloed van corona op betaalgedrag en -beleving van consumenten in Nederland; actuele ontwikkelingen in contant geldvoorzieningen; invoering van sterke klantauthenticatie bij betalen van online aankopen; verkenning van de mogelijkheden voor een digitale euro; voorlichting over hulpvraag- en bankhelpdeskoplichting.
Na een snelle daling van de consumentenaankopen door Nederlandse consumenten bij aanvang van de eerste lockdown in maart 2020, volgde in eerste instantie een sterk herstel. Afgelopen juli en augustus werd iets minder uitgegeven dan vorig jaar, maar in september en oktober lag de totale waarde van de bestedingen aan de kassa en online hoger dan het jaar daarvoor.
Tijdens de pandemie gingen consumenten vooral minder met contant geld betalen en vaker elektronisch met de pinpas. Inmiddels is het aandeel contant geldbetalingen aan de kassa weer wat hersteld. Eind oktober was dit aandeel 22%. Aan het begin van 2020 werd nog 31% contant afgerekend.
Consumenten ondervonden vlak na de start van eerste en tweede lockdown tijdelijk meer knelpunten bij het betalen dan normaal het geval is. Er zijn geen aanwijzingen dat consumenten momenteel vaker knelpunten ervaren bij contant betalen dan bij pinnen.
Het aandeel consumenten dat een voorkeur heeft voor contactloos betalen, is sterk gestegen. Dit zijn vooral consumenten die voor de pandemie een voorkeur hadden voor het traditionele pinnen. De tevredenheid over betalen en het vertrouwen dat banken betalingen goed laten verlopen, bleven in deze turbulente tijd op peil.
De bereikbaarheid van contant geld blijft hoog. Uit de Tussenrapportage bereikbaarheid geldautomaten en afstortfaciliteiten 2020 blijkt dat medio 2020 99,51% van de huishoudens in Nederland binnen een straal van 5 kilometer toegang tot een geldautomaat heeft. Voor afstortfaciliteiten bedraagt de dekking medio 2020 94,91%. Lees verder. Het MOB wijst er wel op dat de – vanwege (de dreiging van) plofkraken – tijdelijke sluiting van circa twee derde van alle sealbagautomaten niet is meegenomen in het berekende bereikbaarheidspercentage voor afstortfaciliteiten. Deze tijdelijke sluiting leidt tot overlast voor retailers die hun cashomzet willen afstorten.
Het MOB is geïnformeerd over de vorderingen van de omzetting van de geld- en afstortautomaten van de drie grootbanken naar Geldmaat. De automaten van Geldmaat worden toegerust met extra veiligheidsmaatregelen. Dat maakt het bijvoorbeeld mogelijk om ’s avonds sealbagautomaten pas om 23.00 uur te sluiten in plaats van om 18:30 uur. Voor Geldmaat blijkt het geregeld moeilijk te zijn om in grootstedelijke gebieden nieuwe (publieke) locaties voor haar automaten te vinden, onder andere vanwege de angst voor plofkraken. Het MOB gaat hierover in gesprek met de relevante overheidspartijen.
Het MOB doet een beroep op de banken om goed oog te houden voor de gemaakte afspraak om geldautomaten die in bankantoren staan – en waar ook geassisteerde dienstverlening voor kwetsbare groepen is – pas weg te halen nadat Geldmaat in de directe omgeving vergelijkbare voorzieningen heeft geïmplementeerd. Hetzelfde geldt voor afstortautomaten. In het algemeen vindt het MOB het wenselijk dat banken de toegankelijkheid van betaaldiensten voor kwetsbare groepen op peil houden. Banken hebben hierin een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een van de mogelijkheden om de toegankelijkheid voor kwetsbare groepen te waarborgen, kan volgens het MOB het opzetten van lokale, bank-neutrale servicepunten zijn, bijvoorbeeld in bibliotheken. Een tussenevaluatie van de toegankelijkheid van het betalingsverkeer zal in de volgende MOB-vergadering in mei 2021 worden behandeld.
Begin 2021 start onafhankelijk onderzoek in opdracht van DNB naar een maatschappelijke efficiënte en veilige chartale infrastructuur op middellange termijn bij een structureel lager gebruik van contant geld. De aanleiding hiervoor is enerzijds de coronacrisis, waardoor het gebruik van contant geld – in elk geval tijdelijk – extra is gedaald, en anderzijds de veiligheidsproblemen als gevolg van plofkraken. Het onderzoek zal medio 2021 worden afgerond. De uitkomsten kunnen aanleiding zijn om de in MOB-verband gemaakte afspraken over de beschikbaarheid en acceptatie van contant geld te herzien.
Het MOB is geïnformeerd over de voortgang van de migratie van de betrokken partijen (banken, acquirers en webwinkeliers) om voor eind 2020 te voldoen aan de PSD2-eis van sterke klantauthenticatie bij online kaartbetalingen. Het gaat er hierbij om dat voldaan wordt aan twee van de drie authenticatie-eisen van bezit, kennis of een biometriekenmerk. Dit raakt in Nederland vooral het betalen van online aankopen met creditcards, aangezien voor betalingen met bijvoorbeeld de betaalpas (debitcard) en iDEAL al voldaan wordt aan de ‘tweefactor-authenticatie’-eis. Door intensieve samenwerking onder regie van de Betaalvereniging streven de betrokken partijen er naar om de infrastructurele aanpassingen vóór de wettelijke deadline van 31 december 2020 af te ronden. Tegelijkertijd is het voor webwinkels en consumenten belangrijk dat online aankopen betaald met de creditcard in de aankomende drukke decembermaand zonder problemen doorgang vinden. Veel webwinkeliers hebben op dit moment de sterke klantauthenticatie voor online creditcardbetalingen nog niet geactiveerd, maar circa 90% geeft aan wel gereed te zijn.
DNB, de andere nationale centrale banken uit de eurozone en de Europese Centrale Bank (ECB) – samen aangeduid als het Eurosysteem – zien mogelijkheden voor een digitale euro (digitaal centralebankgeld). Dit als aanvulling op chartaal geld, ook om de toegankelijkheid van publiek geld – zeker in landen waar het gebruik van contant geld snel afneemt, zoals in ons land – in de toekomst zeker te stellen.
Onder ECB-coördinatie zijn DNB en een aantal andere nationale centrale banken uit de eurozone gestart met de eerste experimenten en beleids- en gedragsonderzoeken. Zo worden er opties uitgewerkt voor het ontwerp van de digitale euro. Medio 2021 beslist het Eurosysteem of en wanneer zij een officieel digitaal europroject zal lanceren. De leden van het MOB zijn opgeroepen om te reageren op de marktconsultatie van de ECB (eindigt op 12 januari 2021) over de digitale euro. Daarnaast zal DNB in de eerste maanden van 2021 contact opnemen met de voor dit onderwerp relevante Nederlandse marktpartijen – waaronder de leden van het MOB – om hen nader te consulteren en informeren.
Het MOB maakt zich zorgen over de recente toename van hulpvraagoplichting (ook wel WhatsApp-fraude genoemd), bankhelpdeskoplichting (spoofing) en phishing en smishing. De leden van het MOB die consumenten en ondernemers vertegenwoordigen, hebben toegezegd om hun achterban over deze fraudevormen voor te lichten. Het coulancebeleid richting slachtoffers van dit soort fraude verschilt per bank. Dat leidt tot onbegrip wanneer de ene bank de door de consument geleden schade in bepaalde gevallen uit coulance vergoedt, en de andere bank niet. De minister van Financiën gaat hierover met de banken in gesprek. De banken hebben toegezegd om het MOB te informeren over mogelijke ontwikkelingen in hun coulancebeleid.
Het MOB richt zich op de bevordering van de veiligheid, betrouwbaarheid, toegankelijkheid en efficiëntie van het Nederlandse betalingsverkeer. Het MOB is breed samengesteld uit partijen die aanbieders en gebruikers van het betalingsverkeer vertegenwoordigen en staat onder voorzitterschap van DNB. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met de woordvoerder van DNB, dhr. Herman Lutke Schipholt (06-52496900).
Tussenrapportage bereikbaarheid geldautomaten en afstortfaciliteiten 2020
Onder toezicht staande instellingen krijgen in fasen weer toegang tot het UBO-register. Door een uitspraak van het Hof van Justitie van de EU over het UBO-register was het register niet meer voor iedereen toegankelijk.
Lees meer Weer toegang tot UBO-register en verplicht melden onjuiste gegevens
In 2024 heeft DNB het Advanced Red Teaming (ART) framework voor de financiële sector gelanceerd. Net als bij TIBER, test ART met redteaming hoe goed uw instelling is voorbereid op een realistische cyberaanval.
Lees meer Uw organisatie voorbereiden op een cyberaanval met een ART-test
Binnen het Eurosysteem doen circa 70 Europese financiële instellingen mee aan een verkennend onderzoek naar het afwikkelen van financiële transacties via nieuwe digitale platforms. DNB doet ook mee met vijf Nederlandse financiële instellingen.
Lees meer Eurosysteem experimenteert met het afwikkelen van financiële transacties via nieuwe technologieën
Het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB) is een overleg waarin organisaties betrokken bij het aanbieden en afnemen van betaaldiensten zich inzetten voor een veilig, betrouwbaar, toegankelijk en efficiënt betalingsverkeer. Het MOB wordt voorgezeten door DNB.
Lees meer Resultaten MOB-vergadering 16 mei 2024
