Een aantal maanden geleden heeft DNB, via een self assessment, een uitvraag gedaan onder de gehele pensioensector op het gebied van ESG-risico’s. In deze uitvraag werd het niveau van de ESG-integratie onderzocht op basis van diverse kernprocessen: strategie, governance, risicobeheer en informatievoorziening. Als referentiekader voor de uitvraag werd de Gids voor de beheersing van klimaat- en milieurisico’s gebruikt, waarin verwezen wordt naar de wettelijke normen.
Uit de uitvraag blijkt dat het merendeel van de pensioenfondsen ESG-risico’s in beeld heeft gebracht, maar DNB constateert ook dat een groot aantal fondsen dit nog niet heeft gedaan. Ontwikkelingen als klimaatverandering en het verlies aan natuur, waaronder biodiversiteit, kunnen zich vertalen naar risico’s voor zowel de langetermijnrendementen als de reputatie van pensioenfondsen.
Nog niet gestart
Hoewel de meeste pensioenfondsen de mogelijke impact van ESG-risico’s hebben geïnventariseerd, geeft 37% van de fondsen aan nog niet te zijn gestart of slechts een begin te hebben gemaakt met het identificeren van ESG-risico’s. Deze fondsen hebben ESG-risico’s niet onderkend en gemeten, en handelen daarmee niet conform de wettelijke verplichting die volgt uit artikel 18 Besluit FTK. Dit percentage is niet verbeterd ten opzichte van de pilot self assessment, die DNB in 2023 bij 39 fondsen heeft uitgevoerd.
Daarnaast heeft 42% van de fondsen met een blootstelling aan de fossiele sector van meer dan vijf procent van het belegd vermogen geen risicoanalyse uitgevoerd met betrekking tot het klimaattransitierisico. Beleggingen in transitiesectoren kunnen kwetsbaar zijn voor transitierisico’s, en de afwezigheid van dergelijke risicoanalyses kan wijzen op een gebrek aan bewustzijn over de potentiële financiële gevolgen van klimaatverandering voor hun investeringen.
Verankerd
Pensioenfondsen hebben ESG-factoren verankerd in de meeste beleggingsstrategieën, maar de vertaling naar concrete indicatoren kan beter. Bijna alle pensioenfondsen hebben ESG-risico’s opgenomen in hun beleggingsstrategie, onder andere door het vaststellen van beleggingsovertuigingen, conform artikel 145 Pensioenwet. Ook hebben de meeste fondsen beleid en doelen geformuleerd voor klimaat, milieu, sociale verhoudingen en governance. De vertaling van deze doelen naar concrete, meetbare KPI’s kan verder worden verbeterd. Het meest opvallend is dat het thema "milieu" relatief weinig aandacht krijgt: slechts 12% van de fondsen heeft hiervoor KPI’s opgesteld. Ter vergelijking, voor fysieke klimaatrisico’s is dit 37%, voor klimaattransitierisico’s 52%, voor governance risico’s 39% en voor sociale risico’s 42%.
Veel pensioenfondsen nemen ESG-risico’s mee op bestuursniveau, echter nog niet in de volle breedte van de governance. De meeste fondsen (78%) hebben ESG-risico’s expliciet toegewezen binnen het bestuur en nemen acties om de benodigde kennis te waarborgen. Echter, bij 17% is de verantwoordelijkheid voor duurzaamheidsrisico’s op meerdere niveaus helder belegd (bestuur, sleutelfuncties en toezicht), wat zorgt voor betere integratie van deze risico’s. Daarnaast geeft 70% van de fondsen aan dat er acties nodig zijn ten aanzien van de duurzaamheidstransitie, maar stelt minder de helft van de fondsen een actieplan op.
Verder valt op dat fondsen erg verschillen in de risico-indicatoren die zij hanteren in het beheer van ESG-risico’s. Voor een effectieve beheersing en monitoring van ESG-risico’s zijn concrete risico-indicatoren noodzakelijk. Bij fondsen die risico-indicatoren hanteren valt op dat er veel variatie is in de gekozen indicatoren. Dat kan er enerzijds op duiden dat meetmethoden en indicatoren nog beperkt gestandaardiseerd zijn; anderzijds kan dit een indicatie zijn van de fondsspecifieke risico’s door keuzes die worden gemaakt rond beleggen. Zo gebruiken veel fondsen CO2-gerelateerde indicatoren, zoals de CO2-voetafdruk of WACI (Weighted Average Carbon Intensity). Andere voorbeelden van milieu-indicatoren zijn Climate VAR, biodiversiteits voetafdruk, watergebruik, afvalproductie en blootstelling aan ontbossing.
Op het gebied van sociale risico’s gebruiken sommige fondsen indicatoren zoals het percentage bedrijven in de portefeuille dat voldoet aan internationale arbeidsnormen, betrokkenheid bij kinderarbeid, of het aantal controversiële incidenten bij bedrijven. Voor governance risico’s worden indicatoren gebruikt zoals het aandeel van bedrijven met een onafhankelijke raad van bestuur of betrokkenheid bij fraudezaken.
De pensioenfondsen die naar aanleiding van deze uitvraag als "hoog-risico" zijn geclassificeerd ontvangen een individuele terugkoppeling met concrete verbeterpunten. Dit stelt deze fondsen in staat om gerichte acties te ondernemen en hun tekortkomingen aan te pakken. DNB verwacht dat fondsen die nog geen risicoanalyse hebben uitgevoerd om hun ESG-risico’s te meten, dit zo snel mogelijk doen. Deze risicoanalyse wordt medio 2025 door DNB beoordeeld. Meer informatie over deze verwachtingen en de benodigde stappen wordt toegelicht in de individuele terugkoppeling.
Geactualiseerde Gids
Samen met de publicatie van de geactualiseerde en uitgebreide Gids voor de beheersing van klimaat- en milieurisico’s maakt DNB eind 2024 de toezichtaanpak voor 2025 bekend. De actuele Gids biedt nieuwe praktische handvatten en good practices die pensioenfondsen kunnen gebruiken om ESG-risico’s te verankeren in hun beleid en risicobeheercyclus.
