Onderstaande grafieken tonen de ontwikkeling van de omvang en verdeling van de woninghypotheken op de balans van financiële instellingen in Nederland.
Eind 2023 hadden Nederlandse huishoudens samen ruim € 815 miljard aan hypotheekschuld bij Nederlandse financiële instellingen (grafiek 1). Dat is ongeveer een kwart meer dan tien jaar geleden. Relatief ten opzichte van het bbp (grafiek 2) nam de hypotheekschuld bij Nederlandse financiële instellingen af van 100% begin 2012 tot 79% eind 2023. DNB verzamelt geen gegevens over woninghypotheken van Nederlandse huishoudens bij buitenlandse hypotheekaanbieders.
Banken zijn de grootste spelers op de hypotheekmarkt met een totaal uitstaand bedrag van ruim € 566 miljard eind 2023, oftewel 69% van het totaal.
De bancaire hypothecaire kredietverlening nam vanaf de jaren negentig tot de kredietcrisis sterk toe. Naast de sterke inkomensgroei droegen ook enkele structurele factoren bij aan de toename van de kredietverlening in deze periode, zoals:
De groei van de bancaire hypothecaire kredietverlening is sinds de kredietcrisis vertraagd. Dit komt onder meer doordat de belastingaftrek op aflossingsvrije hypotheken voor nieuwe afsluiters is beperkt en doordat aflossen in het algemeen populairder is onder huishoudens.
Een andere reden voor de beperkte groei van de bancaire hypothecaire kredietverlening, is dat institutionele beleggers (pensioenfondsen, verzekeraars en beleggingsinstellingen) sinds enkele jaren marktaandeel winnen. Terwijl de groei van de Nederlandse hypotheekschuld de afgelopen decennia grotendeels via banken verliep, komt de groei sinds 2014 voornamelijk door institutionele beleggers. Eind 2023 hadden institutionele beleggers voor ruim € 167 miljard aan hypotheken op de balans staan (16% van het bbp) en zijn daarmee na de banken de grootste hypotheekverstrekkers.
Bij de overige financiële instellingen (OFI's), die voor het grootste deel bestaan uit financieringsmaatschappijen en securitisatievehikels, is daarentegen sprake van een dalende tendens. De daling heeft te maken met enerzijds het feit dat banken woninghypotheken minder vaak securitiseren en anderzijds met strengere boekhoudregels, waardoor banken gesecuritiseerde woninghypotheken steeds vaker op hun eigen balans moeten laten staan (waardoor ze niet bij de OFI’s worden meegerekend). Ook de hogere investeringen in woninghypotheken door institutionele beleggers droegen daar enigszins aan bij omdat zij minder hypotheken securitiseren. Eind 2023 stond daardoor nog ruim € 83 miljard aan woninghypotheken op de balans van de OFI's, een afname van ruim de helft ten opzichte van het bedrag begin 2012.
Bij securitisaties worden leningen aan huishoudens en bedrijven gebundeld en als obligaties herverpakt via speciaal daarvoor opgerichte ondernemingen. In Nederland gaat het daarbij overwegend om woninghypotheken. Daarmee kunnen de oorspronkelijke kredietverstrekkers zoals banken middelen vrijspelen om bijvoorbeeld nieuwe leningen te verstrekken.
De ontwikkeling van de omvang en verdeling van de woninghypotheken op de balans van financiële instellingen in Nederland.
Bekijk het dashboard over Omvang en verdeling hypotheekmarktDe gemiddelde rente bij nieuw afgesloten hypotheken via banken is de afgelopen jaren gedaald. Dit wordt deels verklaard door het beleid van de ECB.
Bekijk het dashboard over Hypotheekrentes bankenDe ontwikkelingen in de vraag naar woninghypotheken op basis van een enquête gehouden onder Nederlandse banken.
Bekijk het dashboard over Vraag en aanbod van hypotheken (Bank Lending Survey)
Op dinsdag 12 november vond de jaarlijkse DNB verzekeringsmiddag plaats in theater Spant!, waarvoor de verzekeringssector weer in groten getale naar Bussum was gekomen. Het thema van de middag was ‘Omgeving in beweging: (Toezicht)werk in uitvoering’.
Lees meer Verzekeringsmiddag 2024 – slides van de break-outsessies
Op woensdag 13 november hield DNB de derde editie van het Wtp-webinar. Deze editie ging over de ‘Kwantitatieve onderbouwing van een evenwichtige transitie’. DNB heeft vijf hoofdboodschappen gedeeld waarbij we eerder gepubliceerd beleid hebben besproken.
Lees meer TRANSITIENIEUWS – Terugkoppeling Wtp-Webinar van 13 november 2024: Kwantitatieve onderbouwing van een evenwichtige transitie
In november organiseert DNB twee webinars over evenwichtigheid en een aantal inhoudelijke onderwerpen over de lessen uit (partiële) beoordelingen. De afgelopen periode heeft DNB de al in behandeling genomen invaarmeldingen en partiële beoordelingen geëvalueerd.
Lees meer TRANSITIENIEUWS – Twee webinars over evenwichtigheid en lessen uit (partiële) beoordelingen in november: schrijf u nu in
Op 16 oktober 2024 werd de zesde bijeenkomst van het Platform Pensioentransitie gehouden bij DNB. Hieronder vindt u het verslag van de bijeenkomst als bijlage.
Lees meer TRANSITIENIEUWS – Platform Pensioentransitie: risicohouding, maatstaven en bandbreedtes evenwichtigheid en aanpassing beleggingsbeleid
