Eigen woning naar box 3 –wat zou dat kunnen betekenen?

Box 1 en box 3, wat zijn dat ook alweer?

In box 1 belast de overheid uw inkomen uit werk. Ook de eigen woning valt in deze box. De hypotheekrente die u heeft betaald, trekt u af van uw inkomen. Het eigenwoningforfait, een percentage van de WOZ-waarde van uw woning, wordt erbij opgeteld. In box 3 belast de overheid vermogen. Uw inkomen uit aandelen of spaargeld geeft u op in deze box.

Wat stelde DNB precies voor?

In 2021 stelden wij voor de eigen woning van box 1 naar box 3 te verplaatsen. Concreet betekende dit dat hypotheekrenteaftrek en eigenwoningforfait op termijn zouden vervallen. Over de overwaarde van een woning zouden  woningeigenaren belasting gaan betalen. Belangrijk: zo’n voorstel zou wel geleidelijk, in stapjes doorgevoerd moeten worden. Daarvoor moet ruim de tijd worden genomen: in ons voorstel 20 jaar. Dit om te voorkomen dat huizeneigenaren plotseling met onverwachte of hoge kosten te maken zouden krijgen.

Wat ook goed is om te vermelden: de extra belastingopbrengst die de overheid zou ophalen, geeft zij in ons voorstel terug aan huishoudens. Bijvoorbeeld door de belastingtarieven in box 3 te verlagen. En door de belasting op inkomen uit werk in box 1 te verlagen, inclusief de belasting voor gepensioneerden.

En ook belangrijk: dit was alleen een advies van DNB. De beslissing om hier wel of niet iets mee te doen, ligt natuurlijk bij de politiek. De politiek bepaalt hoe ons belastingstelsel eruit ziet, en bepaalt dus hoe de belasting over de eigen woning wordt geheven.

Waarom geeft DNB advies over de woningmarkt?

DNB is economisch adviseur van de overheid. Daarnaast is het onze taak om te zorgen voor de financiële stabiliteit in ons land. De problematiek op onze woningmarkt is van invloed op zowel onze economie als de financiële stabiliteit. Daarom brengen wij hier advies over uit.

Waarom heeft DNB dit geadviseerd?

Onze woningmarkt is oververhit. De huizenprijzen zijn hoog en blijven stijgen. Dit leidt tot verschillende problemen. Voor starters is het lastig om een huis te kopen. Mensen moeten steeds meer lenen om een huis te kunnen kopen, wat hen financieel kwetsbaar maakt. Verder zijn er grote verschillen tussen kopers en huurders: een gezin dat huurt in de vrije sector, is financieel veel slechter af dan de buren met een koophuis. Dit komt doordat woningeigenaren belastingvoordelen hebben die huurders niet hebben, zoals de hypotheekrenteaftrek.

Om aan al deze problemen wat te doen, stellen wij een breed pakket aan maatregelen voor. De verhuizing van de eigen woning van box 1 naar box 3 was daar slechts één van. Deze specifieke maatregel kan ervoor zorgen dat de huizenprijzen minder hard stijgen. Doordat het fiscaal niet meer wordt gestimuleerd om veel te lenen, zullen mensen immers minder bieden op een huis. Verder zou zo’n maatregel bijdragen aan een gelijke behandeling van huurders en kopers. En dat zou er weer toe leiden dat er meer woningen in de vrije huursector worden gebouwd, wat ook daar de prijsstijgingen tegengaat.

Wat zouden de financiële gevolgen voor mij als woningeigenaar zijn als de politiek dit zou invoeren?

Wij hebben verschillende voorbeeldscenario’s doorgerekend. Hieruit blijkt: als de eigen woning in geleidelijke stapjes verhuist naar box 3, zouden de gevolgen voor het inkomen van woningbezitters gemiddeld zeer beperkt zijn. Sterker nog, het grootste gedeelte van de Nederlandse huishoudens zou er licht op vooruit gaan. Dit komt doordat de overheid de extra belastinginkomsten teruggeeft, onder andere via een verlaging van de belasting op inkomen. Dit geldt ook voor AOW’ers.

Kom ik hier als huizenbezitter niet door in de financiële problemen?

Het is natuurlijk niet de bedoeling dat bepaalde groepen hierdoor zwaar worden getroffen. In onze voorbeeldberekeningen levert een kleine groep gemiddeld meer dan 1,5% koopkracht in. Als de politiek besluit de eigen woning in box 3 te gaan belasten, dan kan zij groepen die hier veel last van hebben compenseren.

Verder was het doel van ons voorstel juist om starters financieel minder kwetsbaar te maken. Belastingvoordelen voor woningbezitters drijven de huizenprijzen op, waardoor huizenkopers zich dieper in de schulden steken om een huis te kopen. Door deze belastingvoordelen af te bouwen, stijgen de huizenprijzen minder snel, hoeven starters relatief minder te lenen en worden zij financieel minder kwetsbaar.

Wanneer zou dit allemaal gaan spelen?

Het is  aan de politiek om te bepalen of de eigen woning naar box 3 verhuisd zou moeten worden. Of dit zal gebeuren, is niet te zeggen.