Met slimmer werken personeelstekorten te lijf

Zonder groei van de productiviteit zouden we voor economische groei afhankelijk zijn van meer uren werken. En dat is lastiger te realiseren, zo hadden we al geconcludeerd, door de vergrijzing waar we mee kampen. Dit kan alleen door meer uren te gaan werken, wat veel mensen niet willen, ook wanneer dit financieel aantrekkelijker wordt. Of door arbeidsmigratie, wat echter weer nieuwe uitdagingen met zich meebrengt. Ook langer doorwerken, helpt overigens. Maar dan moeten mensen ook langer gezond blijven om op oudere leeftijd te blijven werken. 

Hoe worden we met z’n allen productiever?

Nu we het belang van productiviteitsgroei scherp hebben is de vervolgvraag: hoe kunnen we die groei dan verhogen? Economen noemen verschillende manieren:

1. Onderwijs

Het verhogen van de productiviteitsgroei begint al vroeg, bij een goede basis in het primair- en voortgezet onderwijs. Uit onderzoek blijkt dat ook de voorschoolse opvang erg belangrijk is. De kennis die kinderen daar opdoen, is belangrijk in hun werkende leven. Want lezen, schrijven en rekenen zijn basisvaardigheden die in veel banen van pas komen. Helaas is een neerwaartse trend zichtbaar in de lees- en rekenvaardigheid van Nederlandse kinderen. De overheid speelt een belangrijke rol in het verbeteren van het onderwijs om zo de basisvaardigheden te versterken en daarmee de productiviteit van de Nederlandse economie te versterken.

2. Bij- en omscholing

Bedrijven die investeren in bij- of omscholing van hun medewerkers helpen hun mensen om productiever te worden. Ze doen bijvoorbeeld nieuwe vaardigheden op met machines of computerprogramma’s of kunnen creatievere manieren verzinnen om slimmer te werken. Ook kunnen ze makkelijker overstappen naar een nieuwe functie of naar een bedrijf dat met hoge personeelstekorten kampt. Dus het is nuttig om mensen bij- en om te scholen zodat ze op plekken kunnen werken die het productiefst of maatschappelijk het meest van belang zijn.

Dit speelt bijvoorbeeld in de ICT-sector. Om aan de grote vraag naar ICT’ers te kunnen voldoen, zullen mensen moeten worden omgeschoold. Larissa heeft de stap gezet:

3. Technologische vernieuwing

Door gebruik te maken van betere machines, robots, kunstmatige intelligentie (AI) en automatisering kan de productiviteit ook toenemen. Hiervoor is onderzoek nodig, op universiteiten en daarbuiten.

4. Betere bedrijfsprocessen

Nederland is een diensteneconomie. Vergeleken met andere landen, werken in Nederland bijvoorbeeld meer mensen in winkels en op kantoor dan in een fabriek. In een diensteneconomie is goed management, het slim organiseren van werk en het verminderen van administratieve rompslomp belangrijk om de productiviteit te vergroten. Hierdoor neemt overigens niet alleen de productiviteit toe, maar ook de motivatie en het werkplezier.

Tot slot: snoeien doet groeien

Als we naar de totale economie kijken, is het goed als productieve bedrijven veel ruimte krijgen om te groeien. Bedrijven met een slimmere machine of een beter bedrijfsmodel winnen het dan in de concurrentie van bedrijven die niet vernieuwen. Zo zijn sommige oude bedrijven opgehouden te bestaan, maar daar zijn nieuwe bedrijven voor in de plaats gekomen. In het Nederlandse verleden hebben we bijvoorbeeld gezien hoe de textielindustrie naar lagere lonenlanden is verplaatst, maar dat is niet ten koste gegaan van de welvaart in ons land als geheel.

Het is noodzakelijk dat onze economie vernieuwt en in beweging blijft. Dat is goed voor de productiviteit en daarmee voor onze welvaart. Als een bedrijf failliet gaat of een sector geleidelijk verdwijnt kan dat tijdelijk pijnlijk zijn. Maar als die vernieuwing niet plaatsvindt gaat dat ten koste van opkomende succesvolle bedrijven. Het komen en gaan van bedrijven is daarom nodig zodat de Nederlandse economie productief en concurrerend blijft, ook op de wereldmarkt.