Kostbare koffie en prijzige paaseitjes, waar komt het door?

Oorzaken waar we veel of weinig grip op hebben

Btw en importheffingen zijn zaken waarover de overheid beslist en vakbonden, werkgevers en de overheid hebben invloed op de hoogte van de lonen. In dit artikel willen we het hebben over prijsstijgingen waar wij mensen minder direct invloed op hebben.

Slechte tijden voor chocoholics

Met Pasen in aantocht, valt de prijs van chocolade extra op. Ieder jaar kopen we paaseitjes, maar dit jaar is het bij het zien van de prijs even slikken. Chocola is meer dan 20% duurder dan een jaar geleden en toen was de prijs al gestegen ten opzichte van 2023.

Dat geldt ook voor koffie. We behoren tot de grootste koffiedrinkers ter wereld; voor een pak koffie betaal je ruim 13% meer dan een jaar geleden. Als je een jaar geleden 4 euro voor een pak koffie betaalde, reken je nu bijna 4,50 af bij de kassa. En een reep chocolade erbij die vorig jaar 1,50 kostte, is nu al snel bijna 2 euro. Waarom zijn juist deze producten duurder geworden?

Prijsstijging van koffie en chocolade: het inflatiepercentage per jaar

Figuur: inflatieontwikkeling van koffie en chocolade in procenten ten opzichte van een jaar eerder 

Minder aanbod

Om dat te begrijpen, moeten we terug naar de oorsprong: de grondstoffen. Mislukte oogsten door plantenziektes en extreme weeromstandigheden hebben directe invloed op de prijs van onze boodschappen. De hoge prijs van koffiebonen bijvoorbeeld heeft alles te maken met extreem weer. In belangrijke productielanden zoals Brazilië en Vietnam hebben droogte en hevige regen veel oogsten beschadigd of zelfs compleet laten mislukken.
De cacaoprijs is vooral hard gestegen door zware regenval in Ivoorkust en Ghana, twee belangrijke cacao-producerende landen. Door de regenval zijn grote aantallen cacaobomen ziek geworden. Dat leidt tot minder aanbod en dat drijft de prijs op. Zie de figuur hierboven.

Hetzelfde zien we bij de prijs van olijfolie; die was nog nooit zo hoog als nu. Zuid-Europa heeft meerdere jaren met droogte achter de rug met slechte olijfoogsten als gevolg. Olijfolie was in 2023 een superstijger onder de voedingsmiddelen, 20,7% duurder dan het jaar ervoor. Afgelopen maand was olijfolie 6,5% duurder dan in maart 2024.

Dierziekte

Ook ziektes bij dieren, hier of elders in de wereld, kunnen een flinke impact hebben op de prijzen bij ons in de supermarkt. Zo was er in 2022 net als nu een uitbraak van vogelgriep in de VS. Bijkomende factor was de oorlog in Oekraïne, waardoor de graanprijzen stegen en het kippenvoer duurder werd. In Nederland waren eieren in februari 2023 gemiddeld 26,3% duurder dan een jaar daarvoor. Ook in de rest van de wereld betaalde de klant meer voor eieren. Nog iets langer geleden, in 2018, brak in China de Afrikaanse varkenspest uit. Miljoenen varkens moesten worden geruimd. De wereldwijde schaarste aan varkensvlees dreef de prijzen op, wat ook Nederlandse consumenten in hun portemonnee voelden.

Kortom, klimaatverandering en natuurlijke factoren spelen een grote rol in wat we dagelijks betalen voor veel van onze producten. Bijvoorbeeld dierziekten en mislukte oogsten laten zien hoe moeilijk voorspelbare natuurlijke factoren een directe invloed hebben op de prijs van onze boodschappen. Minder aanbod bij gelijke vraag betekent in een vrije markt eigenlijk altijd een hogere prijs, en dat zien we terug op onze kassabon.