Speech Klaas Knot - “Duizend bloemen laten bloeien: het SFL is jarig”

Datum: 7 juni 2022 
Spreker: Klaas Knot
Locatie: 10^e verjaardag van het Sustainable Finance Lab, Utrecht

Dag iedereen.

‘Reculer pour mieux sauter’ leren we van de Fransen: je moet je even terugtrekken om daarna beter te kunnen ‘springen’. De Fransen zelf doen dat dan liefst in een goudomrand paleis of aan een welgevulde tafel. In Nederland gaan we naar de hei. Of naar het strand.

Dus sjokte ik ruim tien jaar geleden met de rest van de net benoemde directie van DNB over een verlaten Noordzeestrand. Het was koud en nat. Er hing een dikke mist. Niet de ideale setting om tot vergezichten te komen. Want dat is wat we nodig hadden. Wat de Nederlandse economie en de financiële sector toen, in 2011, nodig hadden om te herstellen van de klappen van de financiële crisis.

Een crisis die behalve veel geld, ook het vertrouwen van burgers in banken, in de financiële sector, had gekost. Dat vertrouwen moesten we weer herstellen. Voor onze burgers en onze sector, voor onze economie en voor onze toekomst. De vraag was hoe?

Eén ding wisten we zeker: De Nederlandsche Bank had hier hoe dan ook een belangrijke rol in te spelen. In de mist versterkten we onze missie: we zouden de nadruk gaan leggen op duurzaamheid van groei en welvaart. We zouden kiezen voor de lange in plaats van de korte termijn, voor welvaart én welzijn, voor economische ontwikkeling én leefbaarheid.

Dat klinkt nu heel gewoon, heel logisch, maar toen was ‘sustainability’ nog niet het draaipunt van iedere bedrijfsmissie. Het was nieuw, het was anders en het was zeker even zoeken en wennen.

Gelukkig vonden we in het Sustainable Finance Lab een onverwachte sparring partner. Onverwacht, want laten we eerlijk zijn, ook al was het SFL een initiatief vanuit de sector, jullie waren – in onze ogen – toch een verzameling vreemde vogels, licht anarchistisch en stevig in het rode spectrum. Zeker voor een Nederlandsche bank met ’s-c-h’ in de naam…

Maar ik ben blij dat we elkaar gevonden hebben en al ruim tien jaar blijven vinden. Want ook al zijn we het niet altijd met elkaar eens, jullie houden ons scherp. En ik hoop dat dat genoegen wederzijds is…

Door samen te werken en vooral door naar elkaar te luisteren hebben we de afgelopen tien jaar een paar bijzondere dingen voor elkaar gekregen. Wat ik me bijvoorbeeld nog goed herinner is het artikel dat Dirk Schoenmaker en Rens van Tilburg in 2016 schreven voor de Bruegel denktank over ‘Financial risks and opportunities in the time of climate change’.

Dat artikel heeft ons erg geholpen om tijdens de informele Ecofin in 2016 in het Scheepvaartmuseum – Nederland was dat half jaar voorzitter – de Europese handen op elkaar te krijgen voor ‘sustainable finance’. Dat was niet minder dan een doorbraak.

Jullie benadrukten toen en nu nog steeds dat ‘waardegedreven bankieren’, zoals Irene van Staveren dat altijd noemt, alleen mogelijk is als de sector dat zelf oppakt: de echte verandering moet van binnenuit komen.

Financiële instellingen zijn zich er terdege van bewust dat de samenleving en zelfs steeds meer beleggers en aandeelhouders maatschappelijke betrokkenheid en verantwoordelijkheid verwachten. Een mooi rendement is meestal niet meer genoeg, en dat is een goede aansporing om niet alleen duurzaam te werken maar ook duurzaam te investeren. Niet alleen te streven naar welvaart maar ook naar welzijn. Niet alleen naar winst maar ook naar waarde. Dat is een transitie in de breedste zin van het woord: cultureel en institutioneel, in denken en doen, nationaal en internationaal.

Ook DNB heeft een duidelijke rol in deze transitie, in het aanzetten tot bewustwording en in het aanzetten tot actie. De transitie raakt DNB immers in al onze kerntaken. Zo dragen we als toezichthouder bij aan een financiële sector die bestand is tegen duurzaamheidsrisico’s en sporen we de instellingen waar nodig aan tot actie.

Ook gebruiken we onze capaciteiten en invloed om te zorgen dat er relevante en robuuste duurzaamheidsdata worden verzameld en gepubliceerd, zetten we in op verduurzaming van het betalingsverkeer en staan we vooraan om het debat aan te gaan over de verduurzaming van onze economie en haar energievoorziening. Vaak samen met jullie, met de mensen en meningen van SFL.

Maar duurzaamheid zit niet alleen in de grote gebaren, in het bijzondere. Het zit ook – juist – in het gewone, in de dagelijkse keuzes en beslommeringen.

Ik ben daarom trots op de duurzame keuzes die we maken bij de renovatie van ons gebouw: als het gaat om de inkoop, de materialen en het energiegebruik. Ook dat gaat in het klein en in het groot. We maken het oude beton CO2-neutraal door het met CO2 te injecteren. Dat is een wereldprimeur. En er komt veel groen in en om ons pand, tot op de daken. En in dat groen plaatsen we nestkasten en insectenhotels: zo draagt ons gebouw bij aan biodiversiteit.

Maar hoezeer we het kleine ook eren, voor een duurzame economie zijn er ook grote gebaren nodig. Gebaren vanuit de overheid: het kabinet is aan zet om de transitie een zetje te geven.

Ik ben daarom blij dat minister Kaag de transitie naar een duurzame economie als prioriteit ziet zoals we vanochtend in haar kamerbrief hebben kunnen lezen. Want hoe eerder de overheid komt met een voorspelbaar en geloofwaardig transitiebeleid, hoe beter de financiële sector in staat is daarop te anticiperen, risico’s te beheersen en te helpen bij de financiering van noodzakelijke investeringen.

De mist is opgetrokken, we kunnen trots zijn op wat we bereikt hebben. Maar de grote sprong is nog niet gemaakt. We hebben nog een lange weg te gaan om echt duurzaam te zijn, om te zorgen dat we als financiële sector een belangrijke rol weten te spelen om de problemen van deze tijd op te lossen.

Op weg naar een duurzame toekomst waarin we niet meer alleen praten over duurzame financiering, maar waar ‘gewoon’ alle financiering duurzaam is. Dat kan alleen als we samen blijven optrekken.

Zoals Herman Wijffels, één van de oprichters van SFL ooit zei: “Dialoog beschouw ik als de methode van de toekomst. Het is een methode die verbinding legt en waarvan luisteren naar de ander misschien wel het meest essentiële element is.”

Hij heeft gelijk! Want om te zorgen dat duizend bloemen blijven bloeien, moeten we duizend bloemen laten bloeien! Ook vandaag!

Bedankt.