Speech Steven Maijoor - “Een beeld van de trustsector”

Goedemiddag.

Het is goed om u te zien. Goed ook om te zien dat we hier in de zaal daadwerkelijk de mensen hebben die er moeten zijn. Bestuurders van trustkantoren, toezichthouders, compliance officers, de beide brancheverenigingen. Hier in deze mooie zaal kunnen wij het verschil maken. Samen kunnen wij een echte, concrete bijdrage leveren aan de bestrijding van witwassen. De bestrijding van belastingontduiking. De bestrijding van terrorismefinanciering. De uitvoering van sancties.

In het nieuws rondom de sancties hebben we kunnen lezen dat iedereen dat belangrijk vindt. Dat we erin slagen om sancties ook daadwerkelijk uit te voeren. Ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid moet dat ook willen. En toch is het soms lastig.

Niemand van ons hier aanwezig kan dat alleen. Dat zien wij als toezichthouder, dat merkt u als ondernemer, als bestuurder of als compliance officer. En daar waar het lastig wordt, is het soms verleidelijk om  tegenover elkaar te gaan staan. Terwijl we het met elkaar eens zijn over het hogere doel. Over het belang van een integere financiële sector. Een sector waarin de Nederlanders en ook de mensen in de landen om ons heen vertrouwen kunnen stellen.

Maar eerst waarom ik hier sta. Voor wie mij niet kent: ik ben Steven Maijoor, lid van de directie van De Nederlandsche Bank. Mijn carrière startte ik aan de universiteit, waar ik hoogleraar was aan de Universiteit Maastricht. Vervolgens ben ik zeven jaar directeur geweest bij collega-toezichthouder AFM en aansluitend tien jaar voorzitter van ESMA, de Europese toezichthouder op de financiële markten, in Parijs. En nu ben ik ruim een jaar toezichtdirecteur bij DNB. Met onder andere in mijn portefeuille het toezicht op trustkantoren.

Dus heb ik ook een beeld van uw sector. Een sector waar duidelijk stappen zijn gezet sinds de invoering van de Wtt 2018, maar we zijn er nog niet.

Zorg 1: verplichte cliëntenonderzoek

Een eerste punt van zorg waar ik graag met u bij stilsta is het verplichte cliëntenonderzoek en de diepgang daarvan. Dat cliëntenonderzoek is één van de manieren waarmee u risico’s identificeert bij uw klanten. Veel van de klanten die uw sector bedient, maken deel uit van grote, complexe structuren.

Heeft u geen goed inzicht in het doel van zo’n structuur en van de groep, kent u niet alle relevante delen van die structuur en de groep waartoe deze behoort en kent u ook de herkomst en bestemming van middelen niet. Dan kent u de risico's van zo'n klant niet.

Alleen als u alle delen kent, kunt u ze optellen tot de som van de risico’s en kunt u passende maatregelen treffen en daarna kijken of het overgebleven risico past binnen uw risk appetite.

En verwacht mag worden dat uw trustkantoor bij zo’n onderzoek niet uitsluitend afgaat op informatie die de cliënt aanlevert. U doet zelf onderzoek en vormt zelfstandig een oordeel over een cliënt of een relatie. Na een gedegen eigen analyse. En die analyse legt u natuurlijk ook vast, dat moet immers op grond van de Wtt 2018.

Zorg 2: SIRA

Een ander onderwerp waar ik graag de aandacht van u als vergunninghouders voor vraag, een tweede punt van zorg voor mij als toezichthouder, is de Systematische Integriteits Risico-Analyse, de SIRA.

Die risicoanalyse is de basis van uw rol als poortwachter. Alleen met een solide risicoanalyse heeft u een beeld van de integriteitsrisico's die uw bedrijf loopt, die uw klanten en de business van die klanten met zich meebrengt. Zonder een solide SIRA tast u in feite in het donker als het gaat om die integriteitsrisico's. En dat is niet wat een poortwachter doet.

Een poortwachter zet juist het licht op die risico's en zorgt er zo goed mogelijk voor dat die risico's zich niet verwezenlijken. En daarvoor is meer nodig dan een mooi verhaal op papier, meer nodig dan een SIRA die alleen een papieren werkelijkheid is, eentje om aan de toezichthouder te laten zien. Ook het afgelopen jaar hebben we in ons toezicht te vaak gezien dat er weliswaar een SIRA wordt gemaakt, maar dat er weinig wordt gedaan met de uitkomsten van die analyse in de bedrijfsvoering. Laten we met elkaar ervoor zorgen dat die integriteitrisicoanalyses ook echt handen en voeten krijgen, daadwerkelijk worden gebruikt in de bedrijfsvoering, en zo leiden tot echt risico's identificeren en beheersen.  

Zorg 3: Sancties

Een derde, en hoogst actueel onderwerp is natuurlijk de naleving van sancties. We hadden het misschien moeten zien aankomen, maar toch overviel het pakket aan Oekraïne-gerelateerde sancties velen van ons. En toch! Wij zien natuurlijk alleen wat u ons meldt, maar die meldingen zijn in ieder geval fors toegenomen. Dat wijst erop dat u alert bent en dat u meldt wat u ziet.

En dat is des te beter, nu we weten dat er wellicht meer sancties aankomen. Misschien op EU-niveau of op nationaal niveau , dat is nog niet 100% duidelijk, maar het is mogelijk dat er een totaal verbod komt op kort gezegd ‘trustdiensten aan inwoners van Rusland en Belarus’. Dat is een strenge maatregel die ongetwijfeld effect zal hebben op uw sector. In het wetsvoorstel zoals we dat nu kennen is een periode van drie maanden opgenomen om afscheid te kunnen nemen van cliënten die dat betreft.

Zorg 4: Illegaliteit

Ons vierde punt van zorg betreft niet u, hier in de zaal, maar ik benoem het toch. We zijn zeer bezorgd over de illegaliteit. Er zijn voldoende aanwijzingen dat er bedrijven zijn die illegaal trustdiensten leveren en zich op die manier bewust aan het toezicht onttrekken. We ontvangen steeds meer signalen van u, de vergunninghouders, en daarmee biedt u ons een belangrijke bron om de illegaliteit aan te kunnen pakken.

Mocht u signalen zien van illegale trustdiensten, dan wil ik u bij dezen oproepen om die te melden. Mail bij vermoedens meteen naar handhaving@dnb.nl. Dan kijken wij hoe we kunnen ingrijpen om de illegaliteit terug te dringen.

Voor dit onderwerp zoeken we de samenwerking met verschillende ketenpartners om de informatie over illegaliteit breder te delen en te verbeteren. We spreken hierover met onder meer de Belastingdienst, de FIOD, het Openbaar Ministerie en de collega-toezichthouders van de Belastingdienst: Bureau Toezicht Wwft.

Maar illegaal, dat bent u allemaal niet, u zit hier juist omdat u wél een vergunning van DNB heeft.

Dus ik kijk nog even verder.

Zorg 5: Beeld van de sector

Het, wat mij betreft, lastigste punt heb ik voor het laatste bewaard: het beeld dat Nederland heeft van de trustsector. Mijn voorgaande punten gaan over het goed uitvoeren van de wettelijke verplichtingen, over het zijn van een goede poortwachter. Daar zet u stappen in en kunt u nog meer stappen in zetten. Maar dat is op dit moment niet wat er gemiddeld in Nederland gedacht wordt over de trustsector.

Dat is een beeld waar u als sector last van heeft, en het is schadelijk voor het vertrouwen. Dus ook wij als toezichthouder, die het vertrouwen moeten bewaken en bevorderen, hebben daar last van. En ik denk dat we allemaal weten hoe we kunnen werken aan het bijstellen van dit beeld: laten zien dat de dienstverlening van trustkantoren legitiem is. Met bedrijven die begrijpen waarom ze een rol als poortwachter hebben. Die weten wat die verantwoordelijkheid inhoudt. Die het naleven van regelgeving serieus nemen, naar de letter én naar de geest. Want het moge duidelijk zijn: wanneer een vergunninghoudend trustkantoor zich niet aan de regels houdt, dan treden we op.

Tot slot

Laat het beeld van de sector dat nu bestaat niet het eindbeeld zijn, maar een beeld dat we achter ons gaan laten. En laat de dialoog vandaag bijdragen aan de volgende stappen, aan het bijstellen van dat beeld. We hebben daar allemaal een rol in. Laten we die rol vervullen met overtuiging, zo goed als we kunnen.

Want in de uitnodiging voor dit seminar stond: “Graag gaan we met u in gesprek over de belangrijkste ontwikkelingen in de sector”. Als academicus en later als toezichthouder heb ik altijd de merites gezien en ervaren van een goede dialoog. Van samen proberen een stelling of een plan aan te scherpen door goed te luisteren en kritische vragen te stellen. Stellingen en plannen worden daar altijd beter van. Zeker daar waar ‘t lastig wordt. Daar waar de regel die op papier helder leek, in de praktijk ineens ingewikkeld wordt. In die gevallen moet u samen in gesprek, bespreken wat die regels in dit geval betekenen. Zodat u aan de toezichthouder kunt laten zien wat uw afwegingen waren. En hoe die afwegingen goed passen bij wat is vastgelegd in wet- en regelgeving en niet op het randje balanceren van wat nog mag. Wij zullen op onze beurt dan goed luisteren. Maar u ook kritisch bevragen.

En zo zijn ook de workshops van deze middag ingericht: niet alleen vertellen wij vanuit ons standpunt, we vertellen vanuit ons standpunt dát waarvan we denken dat dat u helpt en we zullen naar u luisteren. Workshops die – hopen wij – aansluiten bij wat er leeft bij de trustsector in Nederland. Bovendien is er ook een ‘informatiemarkt’, met verschillende kraampjes. Daar kunt u al uw vragen zelf stellen aan verschillende deskundige DNB-collega’s. Mijn collega divisiedirecteur Willemieke van Gorkum staat daar bijvoorbeeld, samen met afdelingshoofd toezicht op trustkantoren Ernestine Meijer.

Willemieke en Ernestine gaan graag met u in gesprek over alle toezicht-gerelateerde onderwerpen. En het kan zijn dat ze u doorverwijzen. Want er staan ook andere collega’s, die bijvoorbeeld uw vragen kunnen beantwoorden over bestuurderstoetsingen, over het digitaal loket, over vergunningen.

En dan de workshops die u hier straks kunt volgen. Er is een workshop over de AMLC, de publiek-private samenwerking in het Anti Money Laundering Centre. Workshop twee biedt u antwoorden op uw vragen over naleving van sancties. En bij de derde workshop kunt u terecht met uw vragen over de SIRA.

Ik ga ervan uit dat u in de workshops, maar ook op de informatiemarkt, en in de wandelgangen veel bijpraat. Met uw collega’s, met mijn collega’s. En dat u daarbij de scherpte niet schuwt. Niet om elkaar aan te vallen, maar om samen de boel scherp te krijgen. Dan kunnen we samen de stappen zetten naar een verdere ontwikkeling van de sector, een ontwikkeling die de samenleving van u vraagt.

Samen kunnen we meer doen, om sancties na te leven, om witwassen te bestrijden. En om de financiële sector van ons land er één te maken waar alle Nederlanders trots op zijn.

Ik wens u allen een nuttige middag.