Voor het derde kwartaal op rij rapporteert een toenemend aantal banken een daling in de vraag naar hypotheekleningen. Dat blijkt uit de meest recente editie van de Bank Lending Survey (BLS), een driemaandelijkse enquête onder een aantal belangrijke Nederlandse banken. Vooral de stijgende rente en de verwachtingen op de huizenmarkt, waaronder prijsontwikkelingen, worden door steeds meer banken aangedragen als de belangrijkste factoren voor de afnemende vraag.
© ANP
De gemiddelde rente op nieuwe hypotheekleningen door banken is sinds februari 2022 (toen nog 1,67%) meer dan verdubbeld. Verder is de afvlakking van de jaar-op-jaar groei in huizenprijzen sinds 2022 omgeslagen in een daling in het eerste kwartaal van 2023. Een toenemend aantal banken geeft aan dat deze rente- en huizenmarktontwikkeling bijdragen aan de daling in de vraag naar nieuwe hypotheekleningen over de afgelopen drie maanden.
Bij De Nederlandsche Bank stellen we onafhankelijk statistieken op over de Nederlandse financiële sector en economie. Dit artikel is gebaseerd op die cijfers. Meer informatie over onze statistieken en alle dashboards vind je op de Statistiek homepage.
Het is voor het eerst sinds 2013 dat huizenmarktontwikkelingen voor meerdere BLS-surveyrondes op rij een neerwaartse invloed lijken te hebben op de vraag naar woninghypotheken. Mogelijk stellen potentiële huizenkopers hun aankoop uit in afwachting van een verdere daling van de prijzen en een stabilisatie van de hypotheekrente.
Vooruitkijkend naar het tweede kwartaal van 2023 geven banken aan geen aanzienlijke veranderingen in de vraag naar hypotheekleningen te verwachten.
De BLS is een kwartaalenquête waarin een aantal in Nederland gevestigde banken terugblikt op kredietontwikkelingen in het afgelopen kwartaal en vooruitkijkt naar het komende kwartaal. De deelnemende banken, bestaande uit de grootbanken en enkele gespecialiseerde banken, zijn samen goed voor ruim 80% van de financiële activa van de binnenlandse bancaire sector. De antwoorden van banken weerspiegelen alleen de richting en niet de exacte mate van deze ontwikkelingen en verwachtingen.
Vraagontwikkelingen zijn uitgedrukt in een netto percentage dat het verschil weergeeft tussen het percentage banken dat een toenemende vraag en het percentage banken dat een afnemende vraag aangeeft. Veranderingen in acceptatiecriteria zijn uitgedrukt in een netto percentage dat het verschil weergeeft tussen het percentage banken dat acceptatiecriteria aanscherpt en het percentage banken dat de criteria versoepelt. Voor meer informatie, zie de toelichting in de tabel Ontwikkeling acceptatiecriteria en vraag bancaire kredietverlening bij in Nederland gevestigde MFI's. De peildatum van de meest recente BLS-enquête is 1 april 2023.
Bij de verstrekking van hypotheken spelen ook de acceptatiecriteria van banken een rol. Dat zijn interne richtlijnen die banken hanteren, bijvoorbeeld de voorwaarden waar huishoudens aan moeten voldoen om een hypotheek te kunnen krijgen.
Uit de BLS-resultaten blijkt dat iets meer banken dan in het voorgaande kwartaal nu aangeven de acceptatiecriteria te hebben aangescherpt. Belangrijkste redenen zijn de algemene economische vooruitzichten en de kredietwaardigheid van huishoudens die een hypotheek aanvragen.
Minder vaak genoemd worden in het laatste kwartaal juist de vooruitzichten op de huizenmarkt. Vooruitkijkend naar het tweede kwartaal van 2023 geven banken aan niet te verwachten dat de acceptatiecriteria aanzienlijk worden aangescherpt of versoepeld.
De Nederlandsche Bank (DNB) voert per 1 september enkele wijzigingen door in het uitvoerende toezicht op banken, beleggingsondernemingen en betaalinstellingen. De wijzigingen zijn onderdeel van een bredere herinrichting van de toezichtorganisatie die formeel per 1 januari 2025 ingaat.
Lees meer Organisatie toezicht op banken, beleggingsondernemingen en betaalinstellingen aangepast
Twee relevante nieuwe ontwikkelingen op het gebied van regelgeving voor cryptoactiva zijn van belang voor banken. Ten eerste bevat de Capital Requirements Regulation 3 (CRR3) een overgangsregime voor de directe blootstellingen van banken aan cryptoactiva.
Lees meer Nieuwe regels voor blootstellingen van banken aan cryptoactiva
Embedded finance biedt klanten het gemak van betalingsopties binnen apps en on-the-spot verzekeringen. Deze naadloze integratie van financiële diensten, beschikbaar precies wanneer en waar nodig, maakt het leven simpeler. Maar deze vooruitgang brengt ook nieuwe risico’s met zich mee.
Lees meer Embedded finance: de balans vinden tussen gemak en risico in de digitale economie
De finale teksten van de Capital Requirements Regulation 3 (CRR3) en de Capital Requirements Delegation 6 (CRD6) zijn op 19 juni 2024 gepubliceerd. Met dit nieuwe bankenpakket wordt het finale Bazel 3-akkoord geïmplementeerd in de Europese Unie.
Lees meer Publicatie nieuw bankenpakket CRR3/CRD6
