© DNB
Hoe werkt betalen?
Betalen doen we allemaal. Contant, met de pinpas of smartphone. Aan de kassa en online. Ontdek wat er allemaal achter de schermen gebeurt. En wat De Nederlandsche Bank doet om veilig, snel en gemakkelijk te kunnen betalen.
© ANP
Veilig, snel en gemakkelijk betalen
Wij zorgen voor nieuwe, schone en onbeschadigde eurobiljetten en euromunten. En als de ene bank geld overmaakt naar de andere dan loopt dat via De Nederlandsche Bank (DNB). Daarnaast houdt DNB toezicht op instellingen die betalingen mogelijk maken. Met ons toezicht willen we grote risico’s en verstoringen in de betaalsystemen voorkomen. We letten bijvoorbeeld op de beschikbaarheid van pinbetalingen en iDEAL-betalingen. Onder begeleiding van DNB testen financiële instellingen of zij voldoende bestand zijn tegen aanvallen van hackers. Op deze en andere manieren zetten we ons ervoor in dat jij snel, veilig en gemakkelijk kan betalen. Op de manier die jij wilt – contant of digitaal. Overal en altijd.
© DNB
Betalen voor iedereen
We doen onze betalingen en bankzaken steeds meer digitaal. Maar dat doet niet iedereen. Zo'n 2,6 miljoen volwassenen hebben moeite met het regelen van de dagelijkse bank- en betaalzaken, zo blijkt uit onderzoek. Zij vinden het bijvoorbeeld lastig om een betaalrekening te openen of een bankapp te installeren. Of ze begrijpen de instructies niet. Ruim een op de zes mensen heeft dan ook hulp van iemand anders nodig. Maar er zijn steeds minder plekken waar je persoonlijke hulp voor bankzaken kan krijgen. In het zogenoemde Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer zet DNB zich ervoor in dat zoveel mogelijk mensen zelfstandig hun dagelijkse bank- en betaalzaken kunnen regelen. En dat iedereen overal gemakkelijk kan betalen – digitaal én contant. Nu en in de toekomst.
Wat is geld?
Geld heeft drie functies. We betalen ermee, we kunnen ermee sparen en het is een middel om de waarde van een product of dienst vast te stellen. Toen geld nog niet bestond, betaalden we door goederen of diensten te ruilen. Maar betalen met geld is veel efficiënter dan ruilen als iedereen dit geld aanvaardt.
Zo werkt contant betalen
Als je contant betaalt, geef je munten of bankbiljetten aan de verkoper. Dat geld moet ergens vandaan komen. Banken bestellen eurobiljetten bij DNB. Waardentransporteurs halen die op en brengen ze bij geldautomaten en winkeliers. Zo kan jij biljetten opnemen bij de geldautomaat. De biljetten die jij uitgeeft, stort de winkelier later weer af bij de bank. Of een waardentransporteur komt langs om de biljetten op te halen. De biljetten gaan vervolgens op transport naar een geldtelcentrale. Daar wordt gecontroleerd of ze echt, schoon en onbeschadigd zijn. De goedgekeurde biljetten gaan weer terug naar de geldautomaten. De overige biljetten gaan voor een extra controle naar DNB. Wij versnipperen de beschadigde en vervuilde biljetten. Zitten er valse biljetten bij, dan halen we die eruit. De biljetten die goedgekeurd zijn, worden verpakt zodat ze klaarliggen voor nieuwe bestellingen van banken.
Zo werkt digitaal betalen
Bij een digitale betaling gaat het geld digitaal van de betaler naar de ontvanger. Betaler en ontvanger hebben daarvoor bijvoorbeeld een betaalrekening nodig. Zo kan je een rekening betalen met internetbankieren of de bankapp op jouw smartphone. Je kunt elkaar betaalverzoeken sturen en een betaling via een QR-code opstarten. Om te pinnen bij een kassa gebruik je een betaalpas, smartphone of watch. De winkelier heeft een betaalautomaat zodat jij kan betalen. Bij een aankoop in een webwinkel kun je denken aan een online kassa. Daar kan je betalen met bijvoorbeeld iDEAL of een creditcard.
Geld overmaken: vijf seconden, drie stappen
Maak je geld over via je bankapp of internetbankieren? Dan staat dat geld doorgaans binnen vijf seconden op de betaalrekening van de ontvanger. In die paar seconden gebeurt er heel veel achter de schermen. Denk aan de volgende drie stappen:
- Controle betaalmiddel (authenticatie): is het een geldige betaalpas of creditcard bijvoorbeeld?
- Toestemming geven (autorisatie): geeft de betaler toestemming om te betalen? Staat er genoeg geld op de rekening?
- Afwikkeling: verrekenen van de betaling tussen de bank of andere dienstverlener van de betaler en die van de ontvanger; het bedrag afschrijven van de rekening van de betaler en bijschrijven op de rekening van de ontvanger.
Geld van ene naar andere bank gaat via DNB
Wat als betaler en ontvanger niet bij dezelfde bank zitten? Dan wordt het geld overgemaakt van de bank van de betaler naar de bank van de ontvanger. Als banken in ons land geld naar elkaar overmaken, dan loopt dat via DNB. En via andere centrale banken als het gaat om banken uit andere EU-lidstaten. Daarvoor is een speciaal betalingssysteem: TARGET2.
Jouw IBAN: betalen in Europa
Jouw bankrekeningnummer heet ook wel: IBAN. Maak je geld over naar een ander Europees land? Dan betaal jij geen extra kosten. Maar een buitenlandse bank kan transactiekosten in rekening brengen bij de ontvanger. Dit verschilt per bank. Het geld staat meestal direct op de rekening van de ontvanger. Mits de banken allebei instant betalingen ondersteunen. Als een bank dat niet doet, dan wordt het geld meestal dezelfde of de volgende werkdag bijgeschreven op de rekening van de ontvanger. Dat geld overmaken in euro’s zo gemakkelijk kan, is omdat er één Europese betaalruimte is. Dat heet de Single Euro Payments Area (SEPA). Heel soms lukt het niet om geld over te maken naar een ander land. Bijvoorbeeld omdat jouw IBAN niet geaccepteerd wordt door een bedrijf uit een EU-land. Dan is er mogelijke sprake van IBAN-discriminatie.
Aanvallen van hackers weerstaan
Banken doen er alles aan om hackers buiten de deur te houden, zodat je veilig kan bankieren. DNB houdt toezicht en werkt ook samen met de financiële sector. Bijvoorbeeld met speciale programma’s waarmee banken kunnen testen of ze bestand zijn tegen aanvallen. Financiële instellingen werken nauw samen om weerbaarder te worden. Dit gebeurt binnen de programma’s TIBER-NL en ART-NL van DNB.
Wetten voor vernieuwingen in betalen
Er zijn meerdere Europese en Nederlandse wetten en regels voor betalen.
Zo is er de Europese wet PSD2 voor het betalingsverkeer van consumenten en bedrijven. Deze wet verplicht banken om aan andere partijen toegang te geven tot jouw betaalrekening. Op voorwaarde dat jij daar toestemming voor geeft. Denk aan partijen die namens jou betalingen doen. Of partijen die informatie kunnen inzien over jouw betalingen op jouw betaalrekening. Je moet daar natuurlijk wel toestemming voor geven.
DNB en betalingsverkeer
DNB heeft als taak om de goede werking van het betalingsverkeer te bevorderen. Dat staat in de wet. DNB geeft daar op verschillende manieren invulling aan:
- Zorgen voor nieuwe, schone en onbeschadigde eurobiljetten en euromunten. Dat noemen we chartaal geld.
- Toezicht houden om verstoringen in de systemen voor betalingen en effectentransacties te voorkomen (Oversight).
- Transacties tussen banken lopen via TARGET2, een systeem van DNB en andere centrale banken in Europa.
- Met ons programma TIBER-NL besteden we speciale aandacht voor de weerbaarheid tegen cyberaanvallen.
- Voorzitterschap en secretariaat van het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB)
Lees meer over
- Eurobiljetten
- IBAN-discriminatie en Europese betaalruimte (SEPA)
- Maatschappelijk Overleg Betalen (MOB)
- TARGET 2: het systeem voor het uitvoeren van betalingen tussen banken in Europa
- Programma’s tegen cyberaanvallen: TIBER & ART
- Oversight: toezicht houden op systemen voor betalingen en effectentransacties
- Wet PSD2
Betalen aan de kassa
Digitalisering van het betalingsverkeer: een uitkomst voor de één, een uitdaging voor de ander