Lees verder
SEPA en IBAN-discriminatie
Nederland maakt deel uit van SEPA. SEPA staat voor Single Euro Payments Area: één Europese betaalmarkt voor giraal betalen in euro’s. Iedereen die binnen SEPA grensoverschrijdend via overschrijving of incasso in euro’s betaalt kan dat net zo snel, gemakkelijk en veilig als in eigen land doen, zonder extra kosten.
Wordt uw Nederlandse of in een ander Europees land uitgegeven betaalrekeningnummer niet geaccepteerd door bedrijven of andere instellingen voor het doen van overschrijvingen of incasso’s? Dan kan er mogelijk sprake zijn van IBAN-discriminatie.
SEPA
SEPA biedt consumenten, bedrijven en instellingen één efficiënte infrastructuur voor girale betalingen in euro’s. Binnen SEPA worden uniforme standaarden voor betaalrekeningen (IBAN’s), Europese overschrijvingen – waaronder instant overschrijvingen – en Europese incasso’s (in euro) gebruikt. Zo betaalt u binnen SEPA net zo snel, gemakkelijk, veilig als in eigen land, zonder extra kosten. Er is binnen SEPA geen onderscheid meer tussen binnenlandse en grensoverschrijdende girale betalingen (in euro). Om dit te bereiken is sinds de start van SEPA in 2008 een groot deel van de technische, juridische en commerciële verschillen tussen het voorheen veelal nationaal gerichte girale betalingsverkeer van de aan SEPA deelnemende landen weggenomen. De Europese Centrale Bank (ECB), De Nederlandsche Bank (DNB) en andere nationale centrale banken in Europa blijven werken om de integratie en concurrentie van de Europese betaalmarkt verder te bevorderen. SEPA is voor landen van de Europese Unie (EU) en Europese Economische Ruimte (EER) juridisch verankerd in wetgeving, waaronder de SEPA-verordening.
SEPA-landen
Niet alleen de landen die de euro hebben ingevoerd maken deel uit van SEPA. Er zijn 36 Europese landen die aan SEPA deelnemen, waaronder enkele landen die geen deel uitmaken van de eurozone, de EU of de EER, zoals het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen.
Kaart met landen die deel uitmaken van de Single Euro Payments Area (SEPA).
IBAN-discriminatie
Dankzij SEPA kunt u één enkele betaalrekening voor uw overschrijvingen en incasso’s (in euro’s) gebruiken en hoeft u niet meerdere betaalrekeningen in verschillende SEPA-landen te openen. Uw betaalrekening wordt geïdentificeerd via het zogeheten International Bank Account Number (IBAN).
Wat is een IBAN?
Het International Bank Account Number (IBAN) is een internationale standaard voor betaalrekeningen. Uw IBAN bestaat uit een unieke combinatie van cijfers en letters die uw betaalrekening identificeert in SEPA en daarbuiten. Elke IBAN begint met twee letters om aan te geven in welk land de betaalrekening wordt aangehouden, bijvoorbeeld 'NL' als dat bij een betaalrekeningaanbieder (meestal een bank) in Nederland is, 'BE' als dat het geval in België is, 'DE' in Duitsland en 'FR' in Frankrijk. De landcode wordt gevolgd door twee controlecijfers en tot slot een land-specifiek rekeningnummer. Een (fictief) Nederlands IBAN ziet er bijvoorbeeld als volgt uit: NL 99 BANK 0123456789. Nederlandse IBAN’s bevatten altijd 18 tekens en bestaan uit een combinatie van 14 cijfers en 4 letters, waarbij de letters de betaalrekeningaanbieder aanduidt. De standaardlengte van het IBAN kan per land verschillen en kan tot maximaal 34 tekens lang zijn. Een (fictief) Duits IBAN is bijvoorbeeld ‘DE 89 370400440532013001’ en een (fictief) Frans IBAN ‘FR 14 20041010050500014M02606’.
Wat is IBAN discriminatie?
Binnen de EU/EER mag geen onderscheid worden gemaakt in welk land van de EU/EER de betaalrekening (in euro’s) wordt aangehouden. Als dat wel gebeurt, dan is er sprake van IBAN-discriminatie.
IBAN-discriminatie mag niet volgens Europese regelgeving. Dit staat vermeld in de SEPA-verordening (EU 260/2012). Een betaler of begunstigde mag niet alleen Nederlandse IBAN’s accepteren voor overschrijvingen of automatische incasso’s, maar ook IBAN’s (in euro’s) die in andere landen van de EU/EER worden aangehouden. Sinds 20 januari 2020 gelden er in Nederland sanctiemaatregelen bij IBAN-discriminatie. In geval van IBAN-discriminatie kan door DNB een last onder dwangsom of een boete opgelegd worden.
Hieronder ziet u een aantal voorbeelden van IBAN-discriminatie.
U heeft gesolliciteerd bij een instelling in Nederland en bent aangenomen. Om uw salaris te kunnen ontvangen geeft u uw IBAN aan uw nieuwe werkgever op. U houdt de betreffende betaalrekening (in euro’s) aan bij een bank in een ander land van de EU/EER, bijvoorbeeld in Duitsland. Uw nieuwe werkgever weigert echter uw betaalrekeningnummer omdat uw werkgever alleen op Nederlandse IBAN’s (IBAN’s die beginnen met de landcode ‘NL’) wil uitbetalen.
Hier is sprake van IBAN discriminatie. Volgens de SEPA-verordening is dat het geval als er een IBAN uit een ander land van de EU/EER wordt geweigerd voor het overboeken (via overschrijving of incasso) van een bedrag in euro’s tussen de betaalrekening van de betaler en die van de begunstigde. Het opgeven van uw Duitse IBAN (die begint met de landcode ‘DE’) aan uw werkgever heeft als doel om uw salaris op uw betaalrekening te kunnen ontvangen. De betaler (uw nieuwe werkgever) is een instelling. Die kan door DNB worden aangesproken op een overtreding van de SEPA-verordening.
Een bedrijf of instelling in de EU/EER kan zelf bepalen op welke manier er betaald wordt. Het kan er bijvoorbeeld voor kiezen om een automatische incasso (in euro’s) aan te bieden voor de betaling van hun product of dienst. Als een bedrijf of instelling dat doet, dan moet zij alle IBAN’s die zijn uitgegeven in de EU/EER als betaalrekening accepteren waarvan zij zal incasseren. Doet het bedrijf of instelling dat niet, dan is er sprake van IBAN-discriminatie.
Wat valt er niet onder IBAN discriminatie?
Er zijn situaties waarbij een IBAN wordt geweigerd, maar waarbij er volgens de SEPA-verordening geen sprake is van IBAN-discriminatie.
Hieronder ziet u een aantal voorbeelden waarbij een IBAN uit de EU/EER wordt geweigerd, maar waarbij er toch geen sprake is van IBAN-discriminatie.
U heeft een betaalrekening die u aanhoudt bij bijvoorbeeld een bank in België en uw IBAN begint daarom met de landcode ‘BE’). U wil graag een spaar- of beleggingsrekening bij een financiële instelling in Nederland openen. Die instelling weigert echter uw Belgische IBAN om als vaste tegenrekening voor de te openen spaar- of beleggingsrekening te fungeren.
Volgens de SEPA-verordening is er sprake van IBAN-discriminatie als een in de EU/EER gevestigd bedrijf of instelling een IBAN uit een ander land van de EU/EER weigert voor het overboeken (via overschrijving of incasso) van een bedrag in euro’s tussen de betaalrekening(en) van het bedrijf of instelling en die van de tegenpartij.
Vanaf een betaalrekening kunt u betalingen aan derden doen en/of betalingen van derden ontvangen. Met een spaarrekening kunt u in de regel geen betalingen aan derden doen, maar enkel naar een vaste vooraf door u opgegeven tegenrekening. Hierdoor is een spaarrekening geen betaalrekening. Hetzelfde geldt voor een beleggingsrekening. Als het gaat om het overboeken van bedragen van een spaar- of beleggingsrekening naar een betaalrekening of andersom, is daarom het verbod op IBAN-discriminatie niet van toepassing.
Een elektronisch betaalverzoek bevat meestal een betaallink of QR-code. Door daarop te klikken (betaallink) of die te scannen (QR-code) kan de betaler het bedrag veelal in zijn vertrouwde online bank app op een gemakkelijke manier betalen. Dit omdat het rekeningnummer van de begunstigde en (vaak) ook het bedrag al vooral in de betaalopdracht zijn ingevuld. Betaalverzoeken vallen echter volgens de SEPA-verordening niet onder het verbod op IBAN-discriminatie. Dit omdat betaalverzoeken niet noodzakelijk of verplicht zijn voor het via de betaalrekening doen en ontvangen van overschrijvingen en/of betalen via automatische incasso’s.
Ook moet er volgens de SEPA-verordening bij IBAN-discriminatie sprake zijn van een overboeking via overschrijving of incasso tussen een betaler en begunstigde. Een bedrijf of instelling die het betaalverzoek in operationele zin uitvoert is zelf niet de betaler of uiteindelijk begunstigde. De SEPA-verordening ziet alleen op overschrijvingen en incasso’s (in euro) die direct via de IBAN’s van de betaler en de begunstigde plaatsvinden.
Volgens de SEPA-verordening mogen in de EU/EER gevestigde bedrijven en instellingen betaalrekeningnummers (IBAN’s) die in andere landen in de EU/EER zijn uitgegeven niet weigeren
voor het doen of ontvangen van een overboeking (via overschrijvingen en/of automatische incasso) in euro’s. De SEPA-verordening schrijft echter niet voor op welke wijze het opgeven en registreren van in andere landen van de EU/EER uitgegeven betaalrekeningnummers (IBAN’s) moet gebeuren.
Bedrijven en instellingen kunnen daarom zelf kiezen op welke manier de IBAN door hun klanten kan worden opgegeven. Dat hoeft bijvoorbeeld niet alleen online, maar kan ook via andere kanalen, waaronder de telefonische klantenservice of in een fysieke winkel of servicepunt. Het kan dus zo zijn dat in een onlineformulier enkel IBAN’s beginnend met landcode ‘NL’ kunnen worden opgegeven, maar dat het bedrijf of de instelling via bijvoorbeeld de telefonische klantenservice ook IBAN’s uit andere EU/EER-landen accepteert. Dan moet het bedrijf of de instelling in kwestie dat wel duidelijk op haar betreffende onlineformulier vermelden.
Betalingen die u met uw debitcard (betaalpas) of creditcard doet om uw aankopen bij online en fysieke verkooppunten mee af te rekenen, vallen niet onder de SEPA verordening en daarmee ook niet onder het verbod op IBAN-discriminatie. Hetzelfde geldt voor geldopnames bij geldautomaten of bankkantoren.
Wat bedrijven en instellingen kunnen doen
Bedrijven en instellingen moeten hun administratieve ICT-systemen zo inrichten dat die ook IBAN’s uit andere landen van EU/EER kunnen verwerken. Denk hierbij aan online formulieren, apps en boekhoud- en klantsystemen. Zijn die hier nog niet op ingericht? Dan kan het een oplossing zijn om IBAN’s uit andere EU/EER-landen (tijdelijk) handmatig te verwerken, bijvoorbeeld via de klantenservice. Dan is het wel belangrijk dat de klantenservice ervan op de hoogte is dat IBAN’s uit andere EU/EER-landen ook moeten worden geaccepteerd en dat zij hun klanten daarover helder informeren. Ook kan het helpen wanneer een organisatie haar klanten verschillende betaalmogelijkheden aanbiedt.
Meld IBAN-discriminatie
Wordt uw betaalrekening (IBAN) in euro’s uit een ander land van de EU/EER geweigerd door een bedrijf of instelling in Nederland? Dan is er mogelijk sprake van IBAN-discriminatie. Meld dit via het formulier bij het Meldpunt IBAN-discriminatie van DNB. Maar voor u dat doet, lees dan eerst onderstaande punt door.
- Lees de voorbeelden door. U kunt zelf alvast aan de hand van de voorbeelden hierboven bekijken of er in uw geval mogelijk sprake is van IBAN-discriminatie.
- Dien eerst een klacht in bij het bedrijf of instelling waar het om gaat. Bij het in behandeling nemen van uw melding verwachten wij dat u al een klacht heeft ingediend bij het bedrijf of de instelling waar het om gaat. Als uw klacht terecht is, moet het bedrijf of instelling u een oplossing bieden. Is er volgens u geen passende oplossing gevonden of krijgt u geen reactie op uw klacht? Dan kunt u dit melden bij het Meldpunt IBAN-discriminatie. Wij vragen u om bewijsstukken, zoals e-mails of andere correspondentie met het bedrijf of de instelling, waaruit blijkt dat uw IBAN afkomstig uit een ander EU/EER-land wordt geweigerd. Het Meldpunt IBAN-discriminatie van DNB doet nader onderzoek of uw melding in behandeling wordt genomen.
- Heeft u een klacht over IBAN-discriminatie door een bedrijf of instelling dat niet in Nederland maar in een ander land van de EU/EER is gevestigd? Dan kunt u uw klacht indienen bij de toezichthouder in het land waar u de IBAN-discriminatie heeft ondervonden. Een lijst met de nationale toezichthouders die toezien op naleving van het verbod op IBAN-discriminatie treft u aan op de webpagina “IBAN discrimination” van de Europese Commissie.
- DNB informeert u binnen drie weken of uw melding in behandeling wordt genomen. Er hoeft niet altijd sprake te zijn van IBAN-discriminatie, zoals u in de voorbeelden kunt lezen. Na afloop van het onderzoek krijgt u daarover bericht. Bij het behandelen van uw klacht neemt DNB de privacyregels van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in acht. Het DNB Meldpunt IBAN-discriminatie kan door haar wettelijke geheimhoudingsplicht geen inhoudelijke terugkoppeling aan u geven over de aanpak en status van uw melding, omdat het toezichtvertrouwelijke informatie betreft. Vertrouwelijke informatie die DNB uit hoofde van haar toezichthoudende taak op de naleving van de SEPA-verordening vergaart, valt onder haar wettelijke geheimhoudingsplicht (artikel 1:89 van de Wet op het financieel toezicht (Wft)).
Lees verder
DNB maakt gebruik van cookies
Om de gebruiksvriendelijkheid van onze website te optimaliseren, maken wij gebruik van cookies.
Lees meer over de cookies die wij gebruiken en de gegevens die we daarmee verzamelen in onze cookie-policy.