Crypto's en het toezicht daarop: wat je moet weten

Cryptoactiva worden gebruikt als middel om waarde te kunnen overzetten via het internet. Het verschil met een reguliere online betaling in euro's, of een waardebon voor een webwinkel, is dat de handel in crypto's altijd via een zogenoemde ‘blockchain’ verloopt. Dat kan je het best vergelijken met een spoorlijn: de blockchain is het spoor, de crypto's zijn de treinen die er gebruik van maken.

Tienduizenden soorten

Wat cryptoactiva nog meer onderscheidt van traditioneel geld, is dat er geen centrale instelling zoals een overheid of centrale bank betrokken is bij de uitgifte van ze. In theorie kan iedereen een ‘munt’ ontwikkelen en te koop aanbieden. Er bestaan tienduizenden soorten crypto's, enkele bekende namen zijn Ether, Cardano en Bitcoin. Die laatste was begin 2025 de grootste van allemaal, gemeten naar marktwaarde.

De cryptoactiva zelf zijn niets meer dan een unieke code. Die code is gemaakt door een, of meerdere, computers. Die hebben hiervoor een ingewikkelde rekensom moeten oplossen. Dit proces heet in jargon 'delven’ en is vaak bijzonder energie-intensief omdat computers hier veel rekenkracht voor moeten inzetten. Bij sommige activa, zoals bij Bitcoin, zit er een maximum op hoeveel er in totaal gedolven kan worden. Vaak zijn er ook constructies waarin deelnemers kunnen bepalen wat er met een munt gebeurt en dus mede kunnen bepalen of er meer uitgegeven wordt.

MiCAR

Sinds 2024 bestaat er in de Europese Unie een speciale wet voor de crypto-industrie: De ‘Markets in Crypto Assets Regulation’ (MiCAR). Daardoor zijn er een aantal zaken veranderd. Het voornaamste doel van deze wet is om een aantal zaken van de cryptomarkt te reguleren en daarmee transparantie te bevorderen. Zie voor meer informatie dit nieuwsbericht. Door deze nieuwe wetgeving richt het toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) zich voornamelijk op de uitgevers van stablecoins, daarover hieronder meer.

Gedekte en ongedekte crypto’s.

Grofweg kun je onderscheid maken tussen twee typen cryptoactiva.  Bij het eerste type gaat het om crypto's waarvan de waarde is gebaseerd op het simpele feit dat het een unieke code is, al dan niet een met een limiet. Dat noemen we in jargon ‘ongedekte’ cryptoactiva. Bitcoin en Doge zijn hier voorbeelden van. Binnen MiCAR vallen veel van dit type crypto’s nog niet onder toezicht. Daardoor zijn het nog steeds erg risicovolle munten. Ondernemingen die diensten aanbieden met die munten vallen wel onder het toezicht van de AFM, zie ook hun pagina.

Aan de andere kant zijn er de ‘gedekte’ cryptoactiva, ook wel bekend als ‘stablecoins’. Dit zijn cryptomunten die een stabiele waarden trachten te behouden door te verwijzen naar een andere waarde. Dat kunnen valuta zijn zoals de Amerikaanse dollar, maar ook grondstoffen als olie of goud. Het komt ook voor dat het gaat om een mandje van producten, goederen, of objecten.

ART’s en EMT’s

Als er sprake is van een stablecoin die de waarde van een mandje van producten volgt, schaart MiCAR dit onder de noemer ‘Asset Referenced Tokens’ (ART’s).  Stablecoins die de waarde van één valuta volgen, heten dan weer ‘Electronic Money Tokens’ (EMT's). De Nederlandsche Bank houdt toezicht op de in Nederland vergunninghoudende uitgevers van ART en EMT stablecoins.

Crypto’s kopen en verkopen

Of ze nu gedekt of ongedekt zijn, crypto’s worden bijna nergens geaccepteerd als betaalmiddel. De aankoop van crypto's verloopt voornamelijk via tussenhandelaren, ‘brokers’ zoals Bitvavo of Kraken. Die bieden verschillende diensten aan: sommige zijn enkel een ruilbeurs waar mensen hun euro's kunnen inwisselen voor crypto's, andere regelen ook de versleutelde opslag van cryptoactiva zodat eigenaren ze niet thuis op een computer hoeven te bewaren. Het toezicht op deze diensten, die in Nederland een vergunning hebben, gebeurt via de AFM.

Onthoud dat er risico's kleven aan crypto's. Het staat ieder individu vrij om een crypto te ontwikkelen, te koop aan te bieden of daar mee te stoppen. Risico’s als diefstal, verlies door bedrog of handelen met voorkennis zijn niet ongewoon. Daarnaast is de bepaling van waarde niet altijd even duidelijk, hierdoor kunnen bijvoorbeeld posts op social media al leiden tot grote koerswijzigingen.

Dat gezegd hebbende, cryptotechnologie biedt ook mogelijkheden. Voor het betalingsverkeer, voor de onderlinge communicatie, of op terreinen waar we nu nog nooit van gehoord hebben. Als je het interessant vindt, raden we je aan dit artikel te lezen waarin toezichthouders Frank van Dunné van DNB en Lieke Helleman van de AFM hun visie delen over crypto's en waarin ze ook wat meer vertellen over MiCAR.

Wil je weten bij welke toezichthouder je voor vragen of klachten moet zijn? Onderstaand overzicht helpt je verder.