Het inkomen uit buitenlandse directe investeringen (BDI) in Nederland dat doorstroomt naar landen met een laag belastingtarief is de afgelopen twee jaar fors gedaald. Dat is waarschijnlijk het gevolg van nieuwe nationale en internationale wetgeving, blijkt uit een DNB-analyse.
© ANP
Nederland is na de Verenigde Staten de grootste ontvanger van BDI ter wereld. Een belangrijk deel van deze investeringen – en het hieraan gerelateerde inkomen – verlaat Nederland echter ook weer direct, zonder waarde toe te voegen. Dit fenomeen van grote inkomende en uitgaande BDI wordt ‘doorstroom’ genoemd.
Zogeheten laagbelastende jurisdicties (LBJ) zoals de Kaaimaneilanden, de Bahama’s en Bermuda vormden de afgelopen jaren een belangrijke bestemming van deze doorstroom via Nederland. Zo stroomde in de periode 2015-2019 jaarlijks gemiddeld EUR 35 miljard van het inkomen uit buitenlandse directe investeringen naar landen met een laag belastingtarief, ruim 14 procent van het totaalinkomen. De laatste twee jaar is er echter sprake van een trendbreuk: in 2020 en 2021 liep dit bedrag terug tot EUR 6 miljard per jaar, 3% van het totaal.
Bij De Nederlandsche Bank stellen we onafhankelijk statistieken op over de Nederlandse financiële sector en economie. Dit artikel is gebaseerd op die cijfers. Meer informatie over onze statistieken en alle dashboards vind je op de Statistiek homepage.
Waar de inkomensstromen naar laagbelastende jurisdicties opdrogen, gaat er relatief meer BDI-inkomen naar landen als de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en landen uit de Economische en Monetaire Unie. Hiervan mag worden verondersteld dat dit voortkomt uit meer reële investeringsactiviteiten.
Aangezien de uitstroom naar andere doorstroomlanden zoals Zwitserland, Ierland en Luxemburg niet toeneemt, lijkt het onwaarschijnlijk dat winsten via andere doorstroomjurisdicties alsnog in landen met een laag belastingtarief belanden.
Dat er minder inkomen uit buitenlandse directe investeringen via Nederland naar laagbelastende landen stroomt, hangt vermoedelijk samen met nieuwe nationale en internationale wet- en regelgeving. Zo verbieden de Ierse belastingautoriteiten sinds 2020 de zogeheten ‘Double Irish with a Dutch Sandwich’-constructie, die met name populair was onder Amerikaanse technologiebedrijven. Met deze bekende fiscale methode probeerden multinationals hun belastingdruk te minimaliseren door winsten via Ierland en Nederland in landen met een laag belastingtarief te plaatsen.
Bovendien werd in Nederland op 1 januari 2021 de Wet bronbelasting van kracht. Deze belasting is van toepassing op rente- of royaltybetaling door een in Nederland gevestigd lichaam aan een gelieerd lichaam in een laagbelastend land. Het zijn in het bijzonder de inkomens die onder deze bronbelasting vallen die het hardst gedaald zijn. Zo lagen in 2021 de rente- en royaltybetalingen naar LBJ’s maar liefst 96 procent lager dan in 2019.
Hoewel de doorstroom van inkomen naar landen met een laag belastingtarief aanzienlijk is afgenomen, blijft Nederland in het algemeen een groot doorstroomland. Cijfers van DNB tonen dat de hoeveelheid inkomende buitenlandse directe investeringen in 2021 EUR 4.700 miljard bedroeg, een stijging van EUR 200 miljard ten opzichte van 2020. Daarmee vertegenwoordigt Nederland ongeveer 10% van het mondiale totaal.
Overigens zijn niet alle inkomens uit BDI die via Nederland lopen fiscaal gedreven. Ook andere aspecten zoals een gedegen juridische infrastructuur, investeringsbescherming, de flexibiliteit van het ondernemingsrecht en de aanwezigheid van veel financieel, fiscaal of juridisch dienstverleners maken van Nederland een aantrekkelijk vestigingsland.
Buitenlandse directe investeringen zijn investeringen door een ingezetene van een economie in een andere (buitenlandse) economie met als doel een duurzaam belang te verwerven in de onderneming waarin hij investeert. Duurzaam belang impliceert dat sprake is van (i) een lange-termijnrelatie tussen de investeerder en de onderneming waarin geïnvesteerd wordt en (ii) een mate van inspraak van de investeerder op het gevoerde beleid. Concreet betekent dit dat de investeerder minstens 10 procent van het stemrecht van de onderneming moet hebben.
BDI-inkomen bestaat voornamelijk uit winsten in de vorm van dividenden en niet-uitgekeerde winsten die toehoren aan buitenlandse eigenaren, zowel inkomend als uitgaand. Een ander belangrijk type inkomen tussen groepsmaatschappijen dat in de praktijk gebruikt wordt voor belastingconstructies zijn de in rekening gebrachte kosten voor het gebruik van intellectueel eigendom (IP), ook wel aangeduid als royalty’s.
Tabel 12.8: Transacties directe investeringen uitgesplitst naar geografie (kwartaal)
Tabel 12.16: Posities directe investeringen in Nederland, naar land
Tabel 12.21: Geografische spreiding ingaande en uitgaande BDI-inkomens
DNB Analyse - De doorstroom via Nederland in kaart
‘Gezien de toenemende cyberrisico's moeten we blijven werken aan het verkleinen van de kans op cyberaanvallen en tegelijkertijd onze weerbaarheid tegen de mogelijke gevolgen ervan vergroten.’, aldus Olaf Sleijpen op het IIF International Accounting and Reporting Forum.
Lees meer Risico's voor de financiële stabiliteit in het najaar van 2024
De toegenomen internationale spanningen kunnen een impact hebben op financiële instellingen. Dat zegt De Nederlandsche Bank vandaag bij de presentatie van haar toezichtvisie voor 2025-2028 en een studie naar de effecten van geopolitieke risico’s op financiële instellingen.
Lees meer Groeiende geopolitieke risico’s hebben impact op de financiële sector
Vandaag publiceert De Nederlandsche Bank ‘Weerbaar in een gure wereld’, een onderzoek naar de mogelijke impact van geopolitieke risico’s op financiële instellingen. DNB-econoom Maurice Doll schreef mee aan de studie en vertelt over de belangrijkste bevindingen.
Lees meer ‘Europese samenwerking cruciaal om geopolitieke risico’s het hoofd te bieden’
Bij de jaarvergadering van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in Washington werd Klaas Knot geïnterviewd door Het Financieele Dagblad en door CNBC.
Lees meer Interviews Klaas Knot bij het IMF in Washington
